پل ورسک نخستین سازه گینس در ایران

پل ورسک یکی از معروفترین جاذبه های شمال ایران است. اگر می خواهید به دیدن  ورسک رکوردار گینس بروید، از قبل با تاریخچه پل ورسک اشنا شوید. چرا که در ساخت پل ورسک، بهترین مهندسین اروپایی نقش داشته اند. همچنین درباره بهترین زمان سفر به پل ورسک و جاذبه های دیدنی آن بیشتر بدانید. با تمام اطلاعات سفر به

پل ورسک کجا قرار دارد؟

پل ورسک یکی از منحصر بفردترین پلهای راه آهن ایران و دنیاست. این پل اعجاب انگیز که در نزدیکی روستای ورسک قرار دارد و به همین نام شناخته می شود. این پل در کیلومتر۲۴۱ راه‌ آهن ناحیه شمال توانسته دهانه دره صعب العبور مشرف به روستای ورسک را به هم وصل کند. ورسک در جنوب سواد کوه واقع شده، از شمال به اوریم رودبار، از جنوب به دوگل و از شرق و غرب به رشته کوه البرز منتهی می‌شود. برخی نام ورسک را برگرفته از واژه باستانی «ورسه ک» به معنی گذرگاه سخت و دشوار می دانند. البته عده ای دیگر این نام را به یک مهندسی المانی به نام سوژا ووسک نسبت می دهند. ورسک از ایستگاههای مشهور خط تهران ساری است که به واسطه این پل معروف و جذابیتهای طبیعی روستای ورسک، گردشگران فراوانی دارد. همیشه خرید بلیط هواپیما ارزان را برای سفرهای خود مد نظر قرار دهید. 

تاریخچه پل ورسک

ساخت قطار سراسری ایران در دوره رضاشاه کلید خورد. با وجود تلاش آمریکایی ها برای شروع این طرح، تیمی بین المللی ساخت این پروژه را به عهده گرفت. پل ورسک نقشی مهم برای کشورهای انگلیس و شوروی داشت. این موضوع در جنگ جهانی به خوبی روشن شد. پل ورسک راهی بود تا نیروهای متفقین بتوانند نیرو و تجهیزات نظامی را به جبهه های جنگ برسانند. این نقش تاریخی پل، تاثیری حیات در شکست هیتلر و پایان جنگ جهانی دوم داشت. تا جایی که پل ورسک به پل پیروزی شهرت یافت. با وجود وعده هیتلر به رضاشاه برای قطع این ارتباط و ساخت بهترین راه آهن، رضاخان ایران را به عنوان کشوری بیطرف اعلام کرد. در همان زمان با پیشروی شوروی در جنگ، احتمال از بین بردن پلهای راه آهن و از جمله  پل ورسک بالا گرفت. با این حال اتفاق نیفتاد و پل ورسک راهی برای نجات اروپا از جنگ خونین شد.

پل ورسک به پل پیروزی هم معروف است.

مراحل ساخت پل ورسک

شرکت دانمارکی کمپساکس که در مناقصه راه آهن شمال برنده شد، توانست چندین پل شگفت و ماندگار چون  پل ورسک و پل اوریم در این مسیر تاسیس کند. کار در دامنه های صخره ای البرز، سرمای هوا و بارندگی، باعث شد کمپساکس چندین هزار کارگر، مهندسین خبره و نیروی متخصص از ملیتهای مختلف را به کار گیرد. قطعا سخت ترین کار این شرکت، حفر تونل و ساخت پل در مناطق پر پیچ و خم شمال بود.  

شرکت کمپساکس که در  زمینه نقشه برداری حرفه ای بود، به سرعت توانست اطلاعات دقیق مسیر ورسک را آماده کند و به کمک نیروهای فراوان فنی خود طرح پل ورسک را به نتیجه برساند. هنگام حفاری خطرات مختلفی مانند رانش زمین، ریزش سنگ، جریان آب زیرزمینی و گازهای سمی تیم سازنده را تهدید می کرد. با اینکه ساخت پل ورسک سال  1312 آغاز شد اما به سرعت تکمیل و سال 1315 افتتاح گردید. جالب است بدانید که پیمانکار ساخت پل ورسک، شرکت پیتزاگالی ایتالیا بود.

مهندس اتریشی لادیسلاوس فون رابسویچ که بعدها به مهندس ورسک معروف شد، معماری و نظارت بر احداث پل را بر عهده داشت. به همین خاطر همراه خانواده اش در خانه‌ای واقع در دره ورسک و نزدیک به پل ساکن شد. رابسویچ از بنیان گذاران روش تونلزنی جدید اتریشی(NATM ) بود. پل ورسک باید خط راه آهن شمال را از یک رشته کوه مرتفع بالای 2 هزار متر بدون وقفه به ساری می رساند. به خاطر اینکه شیب مسیر قطار باید ملایم باشد، مهندسین مسیری منحنی در سه سطح طراحی کردند تا بر شیب تند کوهستانی غلبه کنند. تونلهای چرخشی مسیر قبل از ورسک نشان از جسارت و دقت این طراحان دارد. به همین دلیل این خط منحنی به خط طلا شهرت یافت. برای ساخت این مسیر بین مهندسان بحثهای شدیدی ادامه داشت. یکی از مهندسان معروف این مسیر دیدریک لاروم (Didrik Lærum) نروزی بود. ایجاد پل قوسی تنها راه عبور از تگه ورسک بود که فقط از نابغه ای چون رابسوویچ بر می آمد.

اولین نقشه سه یعدی پل ورسک و خط طلا

مواد ساخت پل ورسک

تصور کنید در بدترین منطقه جغرافیایی شمال، با کدام مواد و مصالح پلی به ارتفاع 110 متر استوار ایستاده است؟ بر خلاف تصور، مواد به کار رفته در ساخت پل مواد به کار رفته در پل ورسک، ترکیبی از سیمان و شن با آجر بوده است. چنین اثر ارزشمندی فقط بر پایه دانش مهندسی قوی و تیم نظارت حرفه ای امکانپذیر بوده است. امروزه برای حفظ ایمنی پل، سنسورهای مختلفی نصب شده که در صورت فرسایش مصالح به کاررفته، اعلام خطر می کند.

نقش رضا شاه در پل ورسک

روایت مردم محلی از افتتاح پل ورسک در همه جای ایران شهرت یافته است. به خاطر اهمیت سیاسی این پل در جنگ جهانی، رضا‌شاه در  افتتاح پل ورسک حضور یافت. به خاطر اطمینان از ایمنی و استحکام پل، به مهندس سازنده دستورداده شد هنگام عبور قطار از روی پل ورسک زیر پل بماند. هدف این بود که اگر ایرادی در ساخت پل وجود دارد، نخستین قربانی خود طراح آن یعنی رابسویچ باشد. البته برخی مورخین این ماجرا را ساختگی می دانند. 

مشخصات فنی پل ورسک

پل عظیم ورسک به طرز باورنکردنی بدون استفاده از هر نوع سازه فولادی ساخته شده است. با وجود عمر 80 ساله این پل، هنوز استحکام مواد به کار رفته بتنی، پاسخگوی عبور قطارهاست. حتی در حفاری تونل ورسک، معمولی ترین وسایل حفاری آن زمان استفاده شده است. سرپرست تیم فنی محاسبات پل ورسک، هانس اتو ناتر (Hans Otto Nater) سوئیسی بود. استفاده از پل قوسی برای کم کردن هزینه و ایجاد پایه های پل روی کوه به خوبی تنش وارده بر پل را به پایه منتقل می کند.

طول پل ورسک: ۴/ ۱۱۲ متر،

ابعاد دهانه قوسی ورسک :  ۶۶ متر

ارتفاع پل ورسک از سطح زمین: ۱۱۰ متر

جاهای دیدنی نزدیک پل ورسک

پل صفوی آبدنگ

این پل تاریخی که از زمان شاه عباس به یادگار مانده در روستای آبدنگ نزدیک ورسک قرار دارد.

آبشار ورسک

یکی از جاذبه های طبیعی ورسک، آبشار واقع شده در جنگل و «چشم گت او» است. معمولا عموم طبیعتگردها بعد از دیدن پل ورسک به دیدن این آبشار زیبا می روند.

کلیسای آلمانها

كلیسای آلمانها در روستای اوریم نزدیک ورسک قرار گرفته است. معماری آن مربوط به سبک بناهای مقدس آلمان است. با وجود ابعاد کوچک، دارای محراب و تمثال مریم مقدس و مسیح است. کلیسا سال 1312 و زمان حضور آلمانیها در منطقه ساخته شده است. بین مردم محلی به کلیسای سرخ آباد شهرت دارد.

سینمای روسها

اگر در ایستگاه راه آهن  شورآب پیاده شوید، سینمای روها را بالا تپه مشرف به روستای شورآب خواهید دید. اینجا محلی برای استراحت و تفریح کارگران خارجی خط آهن شمال در زمان رضاخان بوده است. شوراب هم دارای یک پل راه آهن از همان دوران است.

قلعه کنگلو

این قلعه باستانی روی کوهی مرتفع ساخته شده است. قدمت کنگلو به دوران ساسانی می رسد. قلعه کنگلو در جنوب رشته کوه خِرو نِرو در نزدیکی پل ورسک قرار دارد.

قطارگردشگری شمال

اگر می خواهید تمام دیدنی های قطار تهران ساری را ببینید، حتما همسفر قطار گردشگری شوید. این قطار در ایستگاههای مهم و دیدنی مانند ورسک توقف دارد و شما را با زیبایی های این مسیر کامل آشنا می کند.  این قطار ساعت ۷ صبح  از تهران حرکت می کند و آخر شب به مبدا بر می گردد.

مسیر دسترسی به پل ورسک

راحتترین راه رسیده به ورسک، تهیه بلیط قطار تهران ساری است. شما بین راه و در ایستگاه ورسک باید پیاده شوید. از ایستگاه مرکزی تهران تا ایستگاه ورسک حدود در صورتی که با خودرو شخصی یه این محل سفر می کنید، باید جاده تهران فیروزکوه را باید انتخاب کنید. شما با طی نیم ساعت از فیروزکوه به سمت شمال، به ورسک می رسید. فصله تهران تا ورسک با ماشین حدود سه ساعت است.  

بهترین زمان سفر به پل ورسک

پل ورسک در منطقه آب و هوایی شما اما همراه با سرمای سخت منطقه فیروزکوه است. برای همین از اواسط بهار تا اوایل پاییز بهترین فصل سفر به ورسک است. پل ورسک در زمستان به خاطر سفیدپوش شدن کوهها، منظره ای دیدنی و باشکوه دارد. معمولا در فصل تابستان و پاییزف گردشگران زیادی به این محل سفر می کنند.  

قبر مهندس پل ورسک

در گورستان پشت ايستگاه راه آهن ورسك، آرامگاه «والتر ایگنر» از سازندگان پل ورسک قرار دارد. البته برخی مستندات پروژه در زمان ساخت، تاثیر این فرد را رد می کند. 

حوادث پل ورسک

زلزله ای بزرگ مورخ چهارده اسفند ۱۳۱۳ در دره ورسک روی داد. این زلزله همزمان با بتن ریزی پل بود که داربست عظیم و قالبها را به شدت تکان داد. در این حادثه تعدادی از کارگران جان باختند اما خوشبختانه به پل آسیبی وارد نشد.

پل ورسک سوئیس

قبل از اینکه پل ورسک در ایران ساخته شود، سال 1909 پل راه آهن وایسن در منطقه کوهستانی افتتاح شد. این پل تاریخی در کانتون گرابوندن سوئیس قرار دارد. این پل را می توان خواهرخوانده پل ورسک دانست.

پل وایسن خواهرخواهنده پل ورسک

بلندترین پلهای راه آهن در ایران

پل ورسک، پل قطور، پل سیاه بیشه

سوالات متداول:

پل ورسک در چه زمانی بهره برداری شد؟

ساخت این پل سال 1312 آغاز و سه سال بعد افتتاح شد.

طراح و معماری پل ورسک کیست؟

مهندس اتریشی رابسویچ

چرا پل ورسک به پل پیروزی شهرت دارد؟

نقش پل ورسک در انتقال تچهیزات نظامی به جبهه متفقین باعث شکست هیتلر شد. به همین دلیل به پل پیروزی شهرت یافت

طول و ارتفاع پل ورسک چقدر است؟

این پل 112 متر طول و در ارتفاع 110 متری سطح زمین قرار دارد