آتشکده باستانی اسپاخو

به روز رسانی: 27 آذر ، 1400 جاذبه های گردشگری

آتشکده باستانی اسپاخو یا معبد اسپاخو یکی از قدیمی ‌ترین بناهای واقع در خراسان شمالی است. بر اساس کاوش‌ ها و بررسی‌ های کارشناسان، این آتشکده متعلق به دوران ساسانیان است و در کنار آن روستایی به همین نام اسپاخو قرار دارد.
معبد سنگی اسپاخو که گاهی به آن کلیسا و گاهی آتشکده می گویند در 115 کیلومتری اسپاخو بجنورد تا جنگل گلستان و 65 کیلومتری غرب شهر آشخانه قرار دارد.
مرکز شهرستان بر فراز تپه ای مرتفع در دامنه جنگل های برگ ارس در قسمت جنوبی روستای اسپاخو قرار دارد.
قدمت اسپاخو به حدود 500 سال پس از میلاد برمی ‌گردد و یکی از مهم‌ ترین آتشکده های ایران از دوران پیش از اسلام به ‌شمار می ‌رود.
در زبان فارسی باستان اسپاخو از کلمه اسپ گرفته شده است. به مرور زمان این واژه فارسی عوض شده وبه کلمه اسب برگشته است، اسپاخو معنی اسب می دهد زیرا باستان شناسان عقیده دارند که در زمان های گذشته این مکان برای پرورش اسب بوده است. اسپاخو در سال 1975 توسط تیمی از باستان شناسان کشف شد و در تاریخ ۳ بهمن ۱۳57 با شماره ثبت ۱۵۷۹ به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسید. در گذشته زمین های اطراف این معبد قابل دوام بوده و پر از باغ ها و مزارع بوده است. اما امروزه تنها چند باغ میوه باقی مانده است. برای خرید بلیط بجنورد می توانید به سایت تریپ مراجعه کنید.

معبد سنگی اسپاخو

معبد سنگی اسپاخو

در تپه های اطراف معبد، گورستانی وجود دارد که در آن افراد در گورهای خانوادگی دفن می شدند که با آداب دفن مسلمانان تفاوت زیادی دارد.
هر قبر یک مکعب از گچ و ملات است که با سنگ های مربعی به طور نامنظم چیده شده اند. برخی نیز معتقدند اسپاخو یک کلیسا است نه یک آتشکده اما سندی برای اثبات این ادعا وجود ندارد.
اما شکل دایره ‌ای محراب، شومینه، سوراخ‌های سقف گنبد و سوراخ‌ هایی که برای خروج دود از بنا وجود داشت، همگی نشانه‌ هایی هستند که ثابت می‌کنند اسپاخو در واقع یک آتشکده بوده است.
برخی دیگر نیز عقیده دارند این مکان توسط زرتشتیان ساخته شده است، زیرا خورشید برای آنها نماد زندگی و روشنایی بوده است. همچنین بیشتر بازدید کنندگان معبد اقلیت های مذهبی و علما هستند.
آتشکده ها یادآور دوران باستان هستند و تا به امروز به تنهایی بر فراز کوه ها، در دل دشت ایستاده اند. با وجود اینکه دیگر روشن نمی شوند، شکوه و عظمت تاریخشان را می توان از طاق هایشان حس کرد. آتشکده اسپاخو یکی از قدیمی ترین بناهایی است که هنوز در خراسان شمالی وجود دارد.

معماری معبد باستانی اسپاخو

معماری معبد باستانی اسپاخو

آتشکده تاریخی اسپاخو یکی از قدیمی‌ ترین بناهای باستانی ایران است و قدمت آن به دوران ساسانیان می رسد. باستان شناسان معماری خاص این آتشکده که دارای سقف گنبدی است را پدیده ای جذاب می دانند.
ویژگی‌های معماری این بنا از جمله استفاده از صخره‌ های بی ‌آلود، تیکه های کوچک چوبی درخت ارس، ساروج و طاق‌ های بکار رفته در این بنا، نشان از شکل ‌گیری ساخت آن در دوره‌ های ساسانی دارد.
طرح بنا تلفیقی از ایوان، یک تالار و یک اتاق مربع تشکیل شده است. گنبد اتاق شبیه گنبدهای مربع شکل در زمان ساسانیان است. در دیوار غربی اتاق، محرابی بدون تزئین با طاقچه هایی در دو طرف آن قرار دارد.
ایوان توسط تالار گنبدی به اتاق متصل می شود. ایوان بیشتر از ساروج و سنگ با گچ و در قسمت هایی از کاه و گل ساخته شده است.
سه ورودی در ضلع شمالی، شرقی و جنوبی وجود دارد. ورودی های شمالی و جنوبی ورودی های بیرونی هستند و ورودی های شرقی اتاق اصلی را به تراس متصل می کند. یکی از مهمترین نکات در مورد این سازه، پنجره های کور در نمای شمالی و جنوبی است که شباهت زیادی به نمونه های هخامنشی دارد.
عناصر معماری اسپاخو تلفیقی از بناهای مذهبی و حکومتی از سبک ساسانی است. با توجه به موقعیت جغرافیایی و کارکرد مذهبی خود، نقش بسزایی در تحقیقات باستان شناسی این منطقه دارد.

دسترسی به آتشکده اسپاخو

آتشکده اسپاخو که بین دو استان خراسان شمالی و استان گلستان قرار دارد با جنگل های گلستان 115 کیلومتر فاصله دارد. این آتشکده همچنین از شهر آشخانه در شهرستان مانه و سملقان 65 کیلومتر فاصله دارد.
برای رسیدن به این آتشکده باستانی زیبا ابتدا باید به سمت دامنه ‌های جنگل‌ های سوزنی برگ ارس بروید و سپس به روستایی به نام اسپاخو برسید. آتشکده اسپاخو در بخش جنوبی روستای بر روی تپه ای بلند می باشد که می توانید آن را پایین دشت ببینید.

بهترین زمان بازدید از معبد اسپاخو

خراسان رضوی یکی از سردترین مناطق ایران است که میانگین دمای بالای روزانه آن تنها 23 درجه سانتیگراد است. گاهی اوقات تا 37 درجه نیز گرم است.
آتشکده اسپاخو در دامنه‌ های جنگل وتبه های کوهستانی خراسان شمالی قرار دارد، این بخش از خراسال شمالی چندان سر سبز نیست و خنک ترو کوهستانی از مکان های دیگر است. پس برای سفر و بازدید از این آتشکده زیبا شما باید در فصول گرم تر همچون بهار و تابستان از این مکان دیدن کنید.

آتشکده

آتشکده چیست؟

آتشکده در آیین زرتشتی محل عبادت زرتشتیان است که اغلب در فارسی گجراتی نامیده می شود. در دین زرتشتی آتش همراه با آب پاک عامل پاکی آیینی است.
از این مواد برای تولید خاکستر سفید و تمیز برای مراسم پاکسازی استفاده می‌شود و یکی از ویژگی‌های اصلی در آیین‌های زرتشتی است.
هنگامی که پیروان زرتشتی وارد آتشکده می شود، طبق سنت، چوب صندل خشک را به آتش تقدیم می کند. این پیشکش هرگز مستقیماً انجام نمی شود، بلکه تحت مراقبت کشیش قرار می گیرد که با پوشیدن ماسک پارچه ای روی سوراخ های بینی و دهان برای جلوگیری از آلودگی هوا، سپسبا استفاده از یک جفت انبر نقره هدایایی را در آتش قرار می دهد.
کشیش از ملاقه مخصوصی برای تقدیم خاکستر مقدس به فرد غیر روحانی استفاده می ‌کند و او نیز آن را روی پیشانی و پلک ‌هایش می ‌مالد و ممکن است پس از مراسم کوستی مقداری را برای استفاده به خانه ببرد.
حضور در آتشکده زرتشتیان به ویژه در جشن های فصلی گهمبرها و به ویژه در سال نو نوروز رواج دارد. آتش و نور نمادهای جهانی تقدس و الوهیت هستند.
ستایش و هیبت برای نور به شکلی در بیشتر ادیان و اسطوره های فرهنگی از پرومتئوس گرفته تا زرتشت تا روایت های کتاب مقدس از ستاره بیت لحم و جشن هندوهای دیوالی دیده می شود.
پرستش نور الهی به ویژه در دین زرتشتی که تأثیر شگرفی در رشد ادیان ابراهیمی داشته است، مشهود است. در کتاب مقدس، تنها برخورد مستقیم با یهوه این است که خدا به عنوان نور الهی (یعنی آتش) ظاهر می شود.
برای اولین بار در قرن چهارم پیش از میلاد آتش در آیین زرتشتی مشهود است، در دوران اشکانی دو مکان عبادت در آیین زرتشتی وجود داشت یکی به نام باگین دیگری به نام یازات، پس از ظهور سلسله ساسانی، زیارتگاه های یازات ها همچنان وجود داشت، اما مجسمه ها طبق قانون یا متروکه شدند یا با محراب های آتش جایگزین شدند.
برخی از آتشکده ‌های بزرگ ایران ویران شدند یا تغییر شکل دادند. هر چند شایان ذکر است که، به عنوان یک ایمان عمدتا توسط اشراف، تعداد زیادی آتشکده وجود نداشت. آتشکده که به عنوان آتروشان یا آگیاری نیز شناخته می شود، محل اصلی عبادت در میان زرتشتیان است که آتش را به عنوان نماد پاکی و روشنایی الهی مورد احترام قرار می دهند. برای اطلاع از بلیط هواپیما از طریق لینک با ما در ارتباط باشید.

آتشکده های معروف دوران ساسانی

در زیر ما شما را با سه آتشکده معروف ساسانی در دوران ساسانیان بنا شده آشنا می کنیم:

آتشکده بزرگ ساسانی فیروز آباد

این آتشکده در فاصله 30 کیلومتری در جنوب فیروز آباد واقع شده، که اکنون فقط ویرانه های بنای تاریخی باقی مانده است باستان شناسان عقیده دارند این بنا بزرگترین مجموعه آتشکده های دوره ساسانی بوده است. دیوار بیرونی آن 85 متر پهنا و 40 متر ارتفاع دارد.

آتشکده ساسانی نطنز

آتشکده ساسانی نطنز

آتشکده ساسانی نطنز واقع در استان نطنز است این آتشکده معروف به آتشکده ساسانی نطنز می باشد آتشکده در میان سکویی قرار دارد که در ارتفاع 2 متری از سطح زمین قرار دارد و تنها دو سقف از چهار سقف آن که از جنس سنگ است باقی مانده است. ساختار اصلی از تخته های سنگی با پوشش گچ ساخته شده است، بخش اصلی آتشکده از سنگ ساخته شده است که با خشت سفید پوشیده شده است. دو طاق نما، از چهار طاق نما که سطح مربع سازه را به سقف بالایی گنبد متصل می کرده است، هنوز باقی مانده است. طول هر یک از دیوارهای بیرونی سازه 11 متر و 35 سانتی متر و طول قسمت داخلی 7 متر است. دهانه هر یک از طاق ها 69 متر و 50 سانتی متر است.

آتشکده بهرام در دوران ساسانی

قدمت آتشکده بهرام به دوران ساسانیان می رسد و در شهر ری واقع شده است. در 12 کیلومتری جنوب شرقی شهر ری به سمت ورامین، بر روی تپه های بلند روستای قلعه نوئه، خرابه های کاخ یا آتشکده باقی مانده است.
این آتشکده بر روی تپه بلندی قرار دارد که به آن تپه میل می گویند و در لغت به معنای دو میله آهنی روی تپه است. زیرا از دور دو ستون بزرگ روی یک تپه دیده می شود. ایوانی با چهار ستون در ضلع شرقی بقعه وجود دارد.
بخش‌هایی از این آتشکده در حمله اسکندر ویران شد و تنها دو ستون مرتفع و بخش‌هایی از بنای تاریخی باقی مانده است. قسمت اعظم ضلع غربی این بنای تاریخی ویران است.
در زیر ساختمان یک راهرو وجود دارد که از کل ساختمان در زیرزمین عبور می کند. جنس این بنای تاریخی از گل، آجر، سنگ‌ های قلوه سنگ و گچ است و قدمت این آتشکده به دوران ساسانیان تقریباً 1800 سال پیش می ‌رسد.

سوالات متداول در باره ی آتشکده باستانی اسپاخو