پاسارگاد شیراز و همه چیز در مورد بازدید از آن

پاسارگاد اولین پایتخت سلسله امپراتوری هخامنشیان بود که توسط کوروش دوم در پارس، سرزمین پارسیان، در قرن ششم قبل از میلاد تأسیس شد. 
کاخ‌ ها، باغ‌ ها و مقبره کوروش نمونه‌ های برجسته ‌ای از نخستین مرحله هنر و معماری سلطنتی هخامنشی و گواهی‌ های استثنایی از تمدن ایرانی است. برای تهیه بلیط چارتری به سایت رزرواسیون تریپ مراجعه کنید.
امپراتوری که از مدیترانه شرقی و مصر تا رودخانه هندوها را در بر می گیرد، اولین امپراتوری است که به تنوع فرهنگی مردمان مختلف خود احترام می گذارد. این در معماری هخامنشی، بازنمایی ترکیبی از فرهنگ ‌های مختلف است.

پاسارگاد اولین پایتخت امپراتوری هخامنشی

امپراتوری باشکوه هخامنشی بیش از هر امپراتوری قبلی در تاریخ گسترده ‌تر است و از این رو برای اداره این قلمرو وسیع به سیستمی مناسب نیاز دارد. تخت جمشید و پاسارگاد بزرگ‌ ترین و مهم ‌ترین پایتخت از شش پایتخت این امپراتوری است.
کوروش کبیر ساخت پایتخت را در سال 546 قبل از میلاد آغاز کرد. زمانی که او در نبرد در سال 530 یا 529 قبل از میلاد مرد، و این بنا ناتمام ماند. 
پاسارگاد پایتخت امپراتوری هخامنشی باقی ماند تا اینکه کمبوجیه دوم آن را به شوش منتقل کرد. پاسارگاد تا زمانی که کمبوجیه دوم به شوش نقل مکان کرد، پایتخت ایران باقی ماند. 
تحقیقات اخیر بر روی مهندسی سازه پاسارگاد نشان داده است که بنا در برابر زلزله شدید مقاوم است که امروزه در مقیاس 7 ریشتر طبقه بندی می شود. این مکان به زیبایی در مرکز یک دشت حاصلخیز واقع شده است، از هر طرف توسط کوه احاطه شده است. 
مجموعه پاسارگاد شامل آرامگاه کوروش کبیر، کاروانسرای مظفری، کاخ اختصاصی، کاخ عمومی، مجموعه باغ ایرانی، کاخ دروازه، سنگ دروازه، برج سنگی، تل تخت، سرزمین مقدس است. پاسارگاد توسط یونسکو در فهرست میراث جهانی ثبت شده است.

تصویری از پاسارگاد

آرامگاه کوروش کبیر

آرامگاه کوروش بزرگ در میان بناهای مختلف مجموعه پاسارگاد مهم ‌ترین و معروف ‌ترین بنا است. بسیاری از مردم با این بنای باستانی و تاریخی آشنا هستند و برای دیدن آن مسیر طولانی را طی می کنند تا به پاسارگاد برسند.
آرامگاه کوروش در قسمت جنوبی مجموعه قرار دارد و گفته می شود که توسط خود کوروش و زیر نظر او ساخته شده است. آرامگاهی با ساختاری ساده اما بسیار زیبا و چشمگیر که با 156 متر مربع مساحت و 11 متر ارتفاع پس از گذشت 25 قرن هنوز در میان دشت مرغاب پابرجاست.
این سازه دارای طراحی هوشمندانه ای است که هر بیننده ای را به یاد زیگورات ها و زیارتگاه های باستانی می اندازد و با سادگی و جذابیت خود توجه ها را از سراسر دشت به خود جلب می کند. این بقعه دارای ساختاری دو قسمتی است که شامل سکوی پلکانی و اتاقک مقبره با سقف خرپایی است.
هرچند هیچ مدرک محکمی وجود ندارد که مقبره را به عنوان آرامگاه کوروش معرفی کند، اما مورخان یونانی می گویند هنگامی که اسکندرسوم تخت جمشید را غارت و ویران کرد، از آرامگاه کوروش بازدید کرد. آریان که در قرن دوم بعد از میلاد تاریخ را می نویسد، ثبت کرده است که اسکندر به اریستوبولوس، یکی از جنگجویانش دستور داد تا وارد بنای تاریخی شود.
در داخل او یک تخت طلایی، یک بازی تخته ای با فنجان یافته است، یک تابوت طلا، تعدادی زیور آلات منبت کاری شده با سنگ های قیمتی و یک کتیبه در مقبره قرار داشته است.
طرح آرامگاه کوروش را به زیگورات های بین النهرینی یا عیلامی نسبت می دهند، تزیینات اصلی مقبره طرح گل رز است. به طور کلی، هنر و معماری در پاسارگاد نمونه‌ ای از ترکیب ایرانی از سنت‌ های مختلف بر اساس پیشینه ‌های عیلام، بابل، آشور و مصر باستان با افزودن برخی تأثیرات آناتولی است.
در جریان فتح ایران توسط اسلام، لشکریان عرب به مقبره رسیدند و با تخطی از موازین اسلام، قصد تخریب آن را داشتند. نگهبانان مقبره برای متقاعد کردن فرمان اعراب مبنی بر اینکه آرامگاه برای احترام به کوروش ساخته نشده است، بلکه مادر شاه سلیمان را در خود جای داده است و بدین ترتیب آن را از نابودی نجات دادند. 
در نتیجه کتیبه ای از قرآن، جایگزین کتیبه قبر شد و مقبره کوروش به «مقبره مادر سلیمان» معروف شد. امروزه نیز به طور گسترده با این نام شناخته می شود.

تصویری از آرامگاه کوروش کبیر

کاروانسرای مظفری پاسارگاد

در نزدیکی آرامگاه کوروش بنایی به مساحت 208 متر مربع وجود دارد که با طرحی نامنظم با استفاده از سنگ های سفید از کاخ های کوروش ساخته شده است. 
این بنا که به کاروانسرای مظفری شهرت دارد دارای ایوانی به عرض 30 متر با اسکله های سنگی نامنظم و مربع و اتاق های کوچک و بزرگ اطراف آن است. 
در گذشته در اطراف این بنا قبرستانی وجود داشت که تا زمان معاصر (زمان محمدرضا شاه پهلوی) مردگان را در آن دفن می کردند. 
برخی از سنگ هایی که برای سنگ قبر مردگان استفاده می شد، همان سنگ های کاخ های کوروش بود. البته در میان این سنگ قبرها، کتیبه های زیبایی وجود دارد که به موزه هفت تنان شیراز منتقل شده است.
کاخ خصوصی کوروش در پاسارگاد
کاخ اختصاصی یکی دیگر از کاخ های مجموعه پاسارگاد است که 3192 متر مربع مساحت دارد و دارای یک تالار مرکزی و دو ایوان شرقی و غربی است. همچنین دو اتاق در زوایای شمالی و جنوبی ایوان غربی کاخ وجود داشت که امروزه آثار کمی از آنها به جای مانده است
همانطور که نقشه معماری و ساختمان بنا نشان می دهد، این کاخ محل سکونت و خانه مسکونی کوروش کبیر بوده است. بر روی دروازه های این کاخ تصویری از پادشاه به همراه خدمتکارش وجود دارد. لباسی که شاه می پوشید، نوعی ردای بلند چینی در دوره هخامنشیان است که دارای دکمه های طلایی است.
سنگ های به کار رفته در ساخت این کاخ از سه نوع مرمر سفید، سنگ آهک سیاه و ماسه سنگ آبی ساخته شده است. ترکیب سنگ های سیاه و سفید در پایه ستون ها و کف ایوان ها از ابداعات خاص معماری در آن زمان بود. بر بالای این تپه و در قسمت شمالی آن کتیبه ای وجود دارد که در آن کوروش خود را معرفی می کند.

کاخ عمومی کوروش

کاخ عوام کوروش کاخی بود که پادشاه در آن از مهمانان و مقامات ملل مختلف تمدن های تحت فرمان خود پذیرایی می کرد و در مورد مسائل مختلف با آنها گفتگو می کرد.
 در واقع از کاخ عمومی به عنوان اولین مقر سازمان ملل متحد نیز یاد می شود که حدود بیست و پنج قرن پیش اندیشه های والای حقوق بشر و آزادی و برابری انسان ها در آنجا معرفی و به سایر نقاط کشور گسترش یافت. 
این کاخ 2472 متر مربع مساحت دارد و در محور شمال غربی - جنوب شرقی ساخته شده است. این کاخ دارای یک تالار مرکزی بزرگ با 8 ستون به مساحت 705 متر مربع است. در 4 ضلع کاخ 4 ایوان وجود دارد که به همراه ستون های کوچکتر و دو اتاق دیگر اجزای این کاخ را در بر می گیرد.
تالار مرکزی کاخ بالاتر از سقف ایوان های جانبی بوده است. امروزه از 8 ستون این تالار تنها یک ستون باقی مانده است که ارتفاع آن به 10 متر می رسد. 

کاخ دروازه

کاخ دروازه یکی از سه کاخ کشف شده در مجموعه پاسارگاد است که به عنوان دروازه ورودی این منطقه شناخته می شود. این کاخ شباهت های زیادی به کاخ دروازه ملل تخت جمشید دارد و با مساحت 726 متر مربع در شرق مجموعه پاسارگاد قرار دارد. 
اگرچه امروزه بقایای کمی از کاخ دیده می شود، اما شواهد باستان شناسی نشان می دهد که این بنا دارای سالنی به مساحت 686 متر مربع با سقفی است که توسط 8 ستون سنگی 16 متری نگه داشته شده است. 
هر کدام از این ستون ها بر روی ستون های مکعبی از سنگ سیاه به ابعاد 2 در 2 متر قرار گرفته بودند. اندازه این ستون ها نشان می دهد که ستون های تالار کاخ چقدر بزرگ و چشمگیر بوده اند. 
متأسفانه امروزه اثری از این ستون ها باقی نمانده اس،. اما ستون های یافت شده در کاخ دروازه با کاهگل محافظت می شوند. تالار بزرگ کاخ دروازه دارای دو دروازه اصلی در جهت شمال غربی و جنوب شرقی بود. 
دو اتاق نگهبانی نیز در نزدیکی دروازه های شمال شرقی و جنوب غربی کشف شد، بر اساس یافته های آنها ارتفاع هر یک از این دروازه ها در گذشته به 9 متر می رسید و امروزه تنها بقایای دروازه های دروازه شمالی در محوطه دیده می شود. 
بر روی این تپه، یکی از مهم ترین نقاط دیدنی منطقه پاسارگاد و تنها سنگ نگاره دست نخورده مجموعه، «نقش انسانی با چهار بال در حال نیایش» به چشم می خورد.

عکسی از کاخ دروازه

مجموعه باغ ایرانی پاسارگاد

مجموعه باغ ایرانی پاسارگاد یکی از معروف ترین قسمت های مجموعه پاسارگاد است که به همراه 8 مجموعه باغ ایرانی دیگر در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. 
البته این مجموعه باغ که به نام های پاسارگاد پردیس، باغ سلطنتی پاسارگاد، کوروش پردیس معروف است امروزه وجود ندارد و تنها آثاری از آن باقی مانده است. 
باغی که تصویری از طرح و سلیقه ایرانی را به نمایش می گذاشت و ریشه معماری باغ های ایرانی و الگوی اصیل باغ سازی ایرانی بوده است. 
باغ سلطنتی پاسارگاد در زمان خود توانست در ساخت باغ های سلطنتی در فلات ایران نوآوری کند. همچنین از این باغ به عنوان مادر باغ های ایرانی صفویه و باغ های سلطنتی هند یاد شده است.

عکسی از مجموعه باغ ایرانی پاسارگاد

سنگ نگاره انسان بالدار

قبلاً گفتیم که سنگ نگاره انسان بالدار سالم ترین و زیباترین نقش برجسته مجموعه پاسارگاد است. برش این سنگ نگاره سطحی است و به همین دلیل متاسفانه با گذشت زمان و باد و باران بسیاری از جزئیات آن از بین رفته و غیرقابل تشخیص شده است. 
در این نقش برجسته، مردی را می ‌بینید که ریشی کوتاه و پرپشت، تاجی بر سر و چهار بال دارد و گویی اطرافش را احاطه کرده‌ اند و به مرکز کاخ نگاه می‌ کند. 
ارتفاع نقش این مرد از سر تا پا 2.35 متر و با تاج 2.90 متر است. تصویر مرد از نیم رخش به سمت چپ حک شده است و به نظر می رسد که سازنده می خواسته نشان دهد که این شخص به سمت سالن در حال حرکت است. دست چپ مرد تقریباً پشت نیم تنه او پنهان است، اما دست راست او تا جلوی سینه است و انگشتانش کاملاً باز است. 
چهار بال که این نقش برجسته را احاطه کرده اند به صورت یک جفت به بالا و یک جفت به پایین دیده می شوند. پرهای این بال ها در دو یا سه طبقه تراشیده شده و قسمت اول بال های چپ و قسمت جلوی بال های راست تزیین شده است. 
در بالای این مجسمه تاجی بزرگ دیده می شود که گوشه های چشم بینی و گوش های آن را می پوشاند و از بالای پیشانی تا پشت گردن او را احاطه کرده است. 
طرح این تاج دارای برجستگی هایی به صورت رشته های موازی است که نشان از فلز و به احتمال زیاد طلا دارد. از تاج دو شاخ قوچ بیرون می آید که هر کدام در وسط پیچ خورده و به نوک تیز می رسد.
بر روی این دو شاخ، سه خورشید دیده می شود که بر روی آنها سه دایره متحدالمرکز ترسیم شده است و بر روی این سه دایره، سه مخروط کوزه مانند وجود دارد. 
از گردن این کوزه ها نوارهایی آویزان است و سه کره روی آن ها کشیده شده است که البته امروزه اثری از این گوی ها باقی نمانده است. در دو طرف مخروط ها چندین برگ موازی بیرون زده و سر مار کبری از پیچ دوم هر یک از برگ ها بیرون زده است. 

برج سنگی، مقبره کمبوجیه

برج سنگی یکی از بناهای دیدنی و زیبای مجموعه پاسارگاد است که قدمت ساخت آن به نخستین سال های تأسیس شاهنشاهی هخامنشی باز می گردد. 
باستان شناسان هنوز در مورد کاربری اصلی بنا به توافق نرسیده اند، برخی از آن به عنوان آرامگاه کمبوجیه پسر و جانشین کوروش کبیر یاد می کنند و برخی می گویند که این مکان آتشکده یا زیارتگاه بوده است. 
البته برخی معتقدند این برج سنگی گنجینه دولت هخامنشی بوده و اسناد مهم دولتی را در خود نگهداری می کرده است. با تمام این فرضیه ها، با توجه به پلان و معماری سازه، به احتمال زیاد این بنا، بنایی با کارکرد آیینی است. 
این برج سنگی در اصل یک ساختمان مستطیل شکل است که امروزه تنها یک دیوار آن باقی مانده است. ارتفاع آن به 14 متر و اندازه های پایه آن 7 در 7 متر است که بر روی سکوی سه پله ای قرار گرفته است.

تصویری از مقبره کمبوجیه

مکان مقدس

در ضلع شمال غربی مجموعه پاسارگاد دو سکو به ارتفاع 2 متر جلب توجه می کند. این دو سکو معروف به سکوی شمالی و جنوبی است.
البته برخی معتقدند که سکوی جنوبی به عنوان هدیه به آناهیتا و سکوی شمالی برای تقدیم به میترا استفاده می شده است. اما باستان شناس استروناخ می گوید کوروش مانند دیگر پادشاهان هخامنشی از سکوی جنوبی برای عبادت آتشی که بر روی این سکو روشن می شد استفاده می کرد. 
او سه قطعه آتشی را که در منطقه پاسارگاد کشف شده است به عنوان مدرک ذکر می کند و به نقش برجسته های یافت شده بر روی گوردخمه های اینجا اشاره می کند.

تل تخت

تل تخت یا تاج و تخت سلطنتی محل ارگ سلطنتی پاسارگاد، پایتخت هخامنشیان است. گفته می شود که کوروش برای ساختن این تاج و تخت از ماهرترین معماران و سنگ تراشان سرزمین های تحت فرمان خود کمک گرفت، اما در سال 530 قبل از میلاد قبل از اتمام آن درگذشته است. 
طبق شواهد تاریخی، داریوش بزرگ، هشت سال پس از مرگ کوروش، تغییراتی در نقشه اولیه بنا ایجاد کرد و دو پله بزرگ ارگ را با خشت مسدود کرد و آن را به دژ یا گنجینه بزرگ تبدیل کرد. 
این قلعه بعدها به مدت 50 سال پس از فروپاشی حکومت هخامنشیان به عنوان قلعه و پادگان سربازان مقدونی - یونانی مورد استفاده قرار گرفت. با این حال، در جریان حمله اسکندر مقدونی به مجموعه، گنجینه های داخل آن غارت شد. 

ساخت تخت جمشید پاسارگاد

با نگاهی به این ساخت و سازهای بزرگ، ممکن است فکر کنید که با کارگران تخت جمشید دقیقاً مانند کسانی که اهرام مصر را ساخته اند رفتار شده است.
اما اینگونه نبوده است، پادشاهان هخامنشی با کارگران خود مانند یک برده رفتار نمی کردند. برای بازدید از این مکان بلیط شیراز را تهیه کنید و شواهد این رفتار را بر روی دیوارها و لوح های تخت جمشید که حسابدار برای پیگیری کارهای ساختمانی از آنها استفاده می کرده است از نزدیک تماشا کنید. 
تعجب خواهید کرد اگر بدانید که آنها حتی بیمه و پرداخت های منظم (گوشت، نان ) داشته اند، و در صورت بروز هر حادثه ای خانواده کارگران در امان بوده و تحت حمایت امپراتوری قرار می گیرند. 

نحوه بازدید ازمجموعه پاسارگاد شیراز

تخت جمشید خارج از شهر شیراز واقع شده است. علاوه بر این، اماکن تاریخی متفاوت و معروفی مانند نقش رستم وجود دارد که چند کیلومتر با تخت جمشید فاصله دارند. 
شیراز یکی از مهم ترین شهرها برای نشان دادن فرهنگ چندین هزار ساله ایران است، ساعت بازدید پاسارگاد شیراز از ساعت 8 صبح تا 5 بعد ازظهر در فصل زمستان و از 9 صبح تا 7 بعد ازظهر در فصل تابستان بر روی عموم باز است.
هزینه بازدید از این مجموعه برای هر نفر مبلغ 5 هزار تومان می باشد، هزینه بازدید برای افراد خارجی نیز مبلغ 50 هزار تومان است.

سوالات متداول درباره ی پاسارگاد شیراز

پاسارگاد کوروش کجاست ؟

اولین پایتخت امپراتوری هخامنشی،مجموعه پاسارگاد است، فاصله شیراز تا پاسارگاد 120 کیلومتری شهر شیراز، سعادت ‌شهر شیراز است.

مهم ترین بناهای پاسارگاد شیراز کدامند ؟

آرامگاه کوروش کبیر، کاروانسرای مظفری پاسارگاد، مجموعه باغ ایرانی پاسارگاد است، که هر ساله گردشگران زیادی را مجذوب خود می کند.