جزیره بوموسی؛ بزرگترین جزیره از جزایر سه گانه هرمزگان

یکی از جنوبی‌ترین جزایر خلیج‌فارس که ایرانیان روی آن تعصب و غیرت خاصی دارند، جزیره بوموسی است. این جزیره یکی از بهترین و مهم‌ترین جزایر 14گانه استان هرمزگان محسوب می‌شود که نام آن‌ بارها در تاریخ ذکر شده است. علی‌رغم اهمیت تاریخی و استراتژیکی ابوموسی، این جزیره را شاید بتوان مهجورترین جزیره گردشگری در ایران قلمداد کرد. ازهمین‌رو، حرف‌زدن از جزیره ابوموسی، تاریخ کهن و فرصت‌های ناب گردشگری در آن شاید بهترین فرصت برای معرفی این منطقه به گردشگران باشد.

جزیره بوموسی کجاست؟

جزیره ابوموسی (Abu Musa) از جنوبی‌ترین جزایر خلیج‌فارس و بخشی از استان هرمزگان است که در فاصله 220 کیلومتری بندرعباس و 160 کیلومتری شرق تنگه هرمز قرار دارد. در آخرین سرشماری ایران در سال 1395، جمعیت جزیره بوموسی بیش از 4200 نفر برآورد شد که در مساحت 12 کیلومترمربعی این جزیره، پراکنده شده‌اند. این جزیره، بزرگ‌ترین و البته مهم‌ترین جزیره سه‌گانه ایران (ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک) محسوب می‌شود که به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیکی خود، در میان جوامع بین‌المللی اهمیت ویژه‌ای دارد.

نقشه جزیره ابوموسی

همسایه های جزیره ابوموسی؛ از تنب کوچک تا قشم بزرگ

ابوموسی بزرگترین جزیره ایران در خلیج فارس نیست؛ اما در میان جزایر متعدد این خلیج دوست‌داشتنی، جایگاه ویژه‌ای دارد. تنب بزرگ و تنب کوچک، نزدیک‌ترین جزایر به ابوموسی هستند که در ترکیب با این جزیره، نام جزایر سه‌گانه را به خود اختصاص داده‌اند. در غرب بوموسی نیز جزایر تاریخی سیری، فارور کوچک و فارور بزرگ قرار گرفته‌اند. جزیره قشم، جزیره هنگام و جزیره لارک هم از همسایگان شمالی ابوموسی هستند که پای گردشگران را به این منطقۀ کمترشناخته‌شده باز می‌کنند.

از همسایگان جنوبی جزیره ابوموسی هم باید به شهرهای دبی و شارجه اشاره کنیم که جزء خاک امارات به شمار می‌روند. فاصله جزیره ابوموسی تا دبی حدود 90 کیلومتر و تا شارجه، تقریبا 70 کیلومتر است. البته این مسافت، مربوط به فاصله هوایی است. برای سفر دریایی از ابوموسی به دبی، باید ابتدا به بندرعباس یا بندرلنگه بروید و با لنج یا کشتی، راهی امارات شوید.

تاریخچه و دلیل نامگذاری جزیره ابوموسی

تاریخ سکونت در جزیره ابوموسی به 4500 تا 5000 سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. طبق اسناد تاریخی به‌دست‌آمده، ایلامی‌ها نخستین تمدن باستانی بودند که به دلیل نزدیکی به آب‌های خلیج‌فارس، این جزیره را به حاکمیت خود درآوردند. بعد از ایلامی‌ها نیز مادها اداره این جزیره را در دست گرفتند.

هخامنشیان تمدن دیگری بودند که به داشتن قلمروهای گسترده در تمام جهان شهرت داشتند. یکی از اتفاقات جالب در این دوره خلق سیستمی پیشرفته از حفر قنات در جنوب ایران و در خلیج‌فارس بود که توسط داریوش بزرگ انجام شد. در کتیبه‌های به‌جامانده از هخامنشیان، معلوم می‌شود که جزیره بوموسی جزئی از استان پارس بوده است.

اشکانیان، صفاریان، آل‌بویه، سلجوقیان، صفویان، قاجاریان و پهلوی از دیگر تمدن‌ها و امپراتوری‌هایی بودند که بر این جزیره حاکمیت داشتند. جالب است بدانید که سازه‌های باستانی کشف‌شده در دل این جزیره حضور تمدن‌های ایرانی مانند تیموریان و صفویان در ابوموسی را کاملا تایید می‌کند.

از نام جزیره ابوموسی هم اگر بخواهید بدانید، باید بگوییم نام قدیم آن در گویش محلی گپ‌ سبزو معنا می‌شده است. «گپ» یعنی جای بزرگ و «سبزو» به معنی سبز است که ترکیب این دو در کنار هم، مفهوم «جزیره بزرگ سبز» را منتقل می‌کند. البته در برخی از روایت‌های تاریخی، بوموسی را شخصی از سرداران کریم‌خان زند می‌دانند که بعد از بیرون‌کردن اعراب قاسمی از این جزیره، نام خود را روی آن گذاشت.

روایت دیگری نیز در تاریخ به چشم می‌خورد که نشان می‌دهد نام این جزیره در سده‌های پیش باباموسی بوده است. داستان باباموسی روایتگر فردی به نام موسی است که قبل از ورود بریتانیایی‌ها به این خاک اسباب آبادانی و رونق جزیره را فراهم کرد. به همین دلیل هم مردم نام جزیره را باباموسی گذاشتند که بعدها در گویش محلی به بابوموسی و در نهایت بوموسی تبدیل شد.

جریان حمله امارات به جزیره ابوموسی چیست؟

جزیره بوموسی یا ابوموسی از نظر استراتژیکی، همیشه یک منطقه حساس و حیاتی در ایران به شمار می‌رفته است. این اهمیت استراتژیکی هم به خاطر نزدیکی به تنگه هرمز، از مسیرهای اصلی دریایی برای عبور نفت و انرژی جهان است؛ هم اینکه احتمال وجود منابع طبیعی در آب‌های این جزیره بسیار بالاست.

این دو عامل کلیدی سبب شده تا سایر کشورهای جهان به این جزیره چشم داشته باشند و حتی برای حاکمیت آن وارد نزاع و جنگ با ایران شوند. یکی از این کشورها امارات است که تقریبا از هر فرصتی برای ادعای مالکیت این جزیره استفاده می‌کند.

نخستین‌بار که امارات ادعای مالکیت بر جزایر سه‌گانه را مطرح کرد، سال 1971 بود. در این سال ایران توانسته بود دوباره بعد از 20 سال که این جزیره تحت‌اشغال بریتانیایی‌ها بود، حاکمیت خود را بر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک بدست آورد.

نزاع و کشمکش بین این دو کشور در نهایت منجر به حمله نظامی امارات به این جزیره شد. در این دوره ایران که تحت حاکمیت پهلوی بود، نیروهای نظامی خود را به جزیره فرستاد و با تقویت مواضع خود، جلوی تصرف این خاک از سوی اماراتی‌ها را گرفت. این واقعه پیامدهای بسیاری به همراه داشت که ایجاد تنش‌های سیاسی میان ایران و امارات یکی از آن‌ها بود. جالب است بدانید که موضوع مالکیت بر جزایر سه‌گانه هنوز پرونده‌ای باز است. البته ایران هیچ‌گاه از منافع خود دست نکشیده و همیشه و در هر جمعی، مالکیت خود نسبت به این سه جزیره را مسلم دانسته است.

عکس جزیره بوموسی

شرایط کار و زندگی در جزیره ابوموسی

به دلیل اقلیم و موقعیت جغرافیایی خاص این جزیره، زندگی در جزیره ابوموسی اغلب با چالش‌های ریز و درشت همراه است. در ادامه مطلب، با ابعاد مختلف زندگی در این جزیره شگفت‌انگیز آشنا خواهید شد.

دین و مذهب

مذهب مردمان ساکن در این جزیره دین اسلام است که شمار اعظمی از آن‌ها را شیعیان و اقلیت کمی را اهل تسنن تشکیل می‌دهند. بد نیست بدانید که مذهب نقشی بنیادین در زندگی مردمان محلی این منطقه دارد و ردپای آن تقریبا در تمام مناسب‌ها و جشن‌ها دیده می‌شود.

اقتصاد و درآمد

اصلی‌ترین حرفه ساکنین جزیره بوموسی ماهی‌گیری و تجارت و بازرگانی است. البته وجود پایگاه‌های نظامی ایران در این جزیره سبب شده تا مشاغل دولتی و نظامی نیز به اقتصاد مردم راه پیدا کند. ناگفته نماند که درآمد گروه محدودی از محلی‌های این منطقه هم از طریق گردشگری و کشاورزی به دست می‌آید.

فرهنگ بومی

فرهنگ مردم بوموسی ترکیبی از سنت‌های ایرانی و عربی است. این تلفیق دلچسب را در تمام سنت‌های محلی این منطقه از لهجه گرفته تا غذاهای محلی، کاملا می‌توان لمس کرد. عود و تنبک دو ساز مشهور این منطقه در جشن‌ها و محافل هستند. از صنایع‌دستی مشهور این منطقه هم می‌توان به بافتنی، گلیم‌بافی و سفالگری اشاره کرد.

امکانات اجتماعی

در میان جزایر سه‌گانه ایران، بوموسی تنها جزیره مسکونی است که به لطف داشتن زیرساخت‌های اجتماعی محدود، شرایط را برای سکونت افراد در این منطقه فراهم می‌کند. البته باید بدانید که امکانات اجتماعی این جزیره به پای شهرهای بزرگ نمی‌رسد و گاهی شهروندان برای دریافت خدمات بیشتر آموزشی یا درمانی، ملزم به سفر به جزایر هم‌جوار هستند.

آموزش و پرورش در این جزیره به مدارس ابتدایی تا متوسطه محدود می‌شود و دانشجویان برای تحصیلات عالی، باید به مناطق مجاور کوچ کنند. امکانات درمانی بوموسی نیز توسط یک بیمارستان و چند کلینیک بهداشتی تامین می‌شود که عموما خدماتی محدود را به مردم ارائه می‌دهند. از دیگر امکانات عمومی این منطقه هم می‌توان به بازارها، مراکز فرهنگی و ورزشی و فضاهای تفریحی اشاره کرد.

از آنجایی که جزیره بوموسی وسعت چندانی ندارد، سیستم حمل‌ونقل پیشرفته‌ای را هم نمی‌توان برای این جزیره متصور شد. به عبارتی حمل‌ونقل درون‌شهری این جزیره به تاکسی‌های محلی و خودروهای شخصی محدود می‌شود.

آب و هوا و بهترین زمان سفر به ابوموسی

در جزیره ی ابوموسی اقلیمی بیابانی و گرم و ‌خشک حاکم است که درجه حرارت بالا، رطوبت کم و بارندگی محدود، 3 نشانه اصلی آن هستند. دمای هوای این جزیره که به آب و هوای دبی شباهت دارد، در فصل تابستان گاهی به بالای 40 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. ضمن اینکه در این فصل رطوبت و شرجی‌بودن هوا هم بالاترین حد خود را تجربه می‌کند.

در فصل پاییز هوا کمی خنک‌تر می‌شود. میانگین دمای هوا در این فصل 30 تا 35 درجه سانتی‌گراد است. در زمستان شاهد معتدل‌ترین و دل‌انگیزترین هوای جزیره هستیم. میانگین دما در این فصل 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد است و بارندگی در آن به ندرت رخ می‌دهد. در نهایت به فصل بهار می‌رسیم که دمای هوا روندی صعودی پیدا می‌کند. با توجه به وضعیت هواشناسی ابوموسی، اواخر فصل پاییز، فصل زمستان و اوایل فصل بهار بهترین زمان سفر به این منطقه گردشگری خواهد بود. به‌علاوه، اگر سوال «عید کجا بریم خلوت باشه» ذهنتان را مشغول کرده، جزیره ابوموسی یکی از گزینه‌های پیش روی شما است.

عکس جزیره ابوموسی

شرایط گردشگری در جزیره ابوموسی

سواحل بکر با آب‌های زلال و شفاف و سازه‌های باشکوه و تاریخی، نام ابوموسی را به فهرست مناطق نمونه گردشگری ایران باز کرده است. البته وجود پادگان جزیره ابوموسی و هویت نظامی این جزیره تا چند دهه قبل مانع ورود آزاد تورهای گردشگری بوده؛ اما خوشبختانه در سال‌های اخیر زیرساخت‌های گردشگری بیشتری فراهم شده و تلاش می‌شود تا محدودیت‌های نظامی این جزیره کمتر شود. این موضوعات می‌تواند پای گردشگران بیشتری را به جزیره بوموسی باز کند و این منطقه مهم را در چشم گردشگران داخلی و خارجی، بیشتر بشناساند.

غواصی و شنا در آب‌های نیلگون خلیج‌فارس، کاوش در میان سازه‌های تاریخی، تماشای طبیعت بکر، پلاژ ساحلی جزیره بوموسی و شرکت در مراسم محلی، از جمله پارامترهایی است که گردش و تفریح در این جزیره را به فعالیتی دلچسب برای غیربومیان تبدیل می‌کند.

نحوه سفر به جزیره ابوموسی

سفر به ابوموسی تنها از طریق بندرعباس یا بندرلنگه امکان‌پذیر است. اگر نمی‌دانید بندرعباس کجاست باید بگوییم این شهر بندری، مرکز استان هرمزگان است که در جنوب ایران، نزدیک به تنگه هرمز قرار دارد. گردشگران می‌توانند از طریق سفر هوایی خود را به بندرعباس برسانند و از آنجا با قایق‌ یا کشتی‌های مسافربری، راهی جزیره ابوموسی شوند. البته دسترسی به این جزیره از طریق سفر هوایی به قشم یا کیش هم امکان‌پذیر است.

فرودگاه ابوموسی؛ مقصد پروازهای داخلی و بین المللی

اگر قصد سفر به جزیره بوموسی به شکل هوایی را دارید، باید بدانید که محدودیت‌های زیادی جلوی پایتان قرار دارد. این جزیره از فرودگاهی کوچک با نام فرودگاه ابوموسی برخوردار است که در سال 1373 افتتاح شد. این فرودگاه از نظر جابه‌جایی مسافر و تعداد پرواز در رتبه 23 فرودگاه های ایران قرار دارد و میزبان 4 شرکت هواپیمایی معروف ایران‌ایر، ماهان‌ایر، زاگرس‌ایر و آسمان‌ایر است.

پروازهای این ایرلاین‌ها به سمت شهرهای بندرعباس، چابهار، جزیره کیش، جزیره قشم و دوحه قطر خواهد بود. لازم‌به‌ذکر است که اصلی‌ترین پرواز ورودی و خروجی این فرودگاه از بندرعباس است. سایر پروازها متناسب با جمعیت متقاضی و نوع ایرلاین قابل‌تغییر خواهد بود.

جاهای دیدنی جزیره ابوموسی

جزیره ابوموسی به اندازه سایر مناطق گردشگری ایران جاذبه دیدنی ندارد؛ اما همین تعداد اندک از دیدنی‌ها آنقدر بکر و چشم‌نواز است که گردشگران به شوق دیدن آن رنج ساعت‌ها بودن در راه را به جان بخرند. شما می‌توانید در برنامه سفر به قشم یک روز را هم برای بازدید از ابوموسی خالی بگذارید و از جاذبه‌های زیر دیدن کنید.

1. پارک ساحلی غدیر

معروف‌ترین پارک ساحلی جزیره که عمده شهرت خود را از سواحل شنی زیبا و آب‌های شفاف دارد، پارک ساحلی غدیر است. وجود آلاچیق‌ها در این پارک آن را به فضایی دنج برای استراحت یا پیک‌نیک تبدیل کرده است. ضمن اینکه در پارک غدیر مسیری هم برای پیاده‌روی گردشگران با چشم‌اندازی از خلیج‌فارس وجود دارد.

پارک ساحلی غدیر

2. بوستان دولت

بوستان دولت از محبوب‌ترین تفرجگاه‌های جزیره میان محلی‌هاست. این بوستان ضمن داشتن آبنماها و جویبارهای کوچک، گل‌های زینتی و درختان بلندقامت و نیمکت‌هایی برای استراحت صاحب یک شهربازی کودک با متنوع‌ترین وسایل بازی است. سرسره، تاب و چرخ‌وفلک از وسایل بازی این شهربازی هستند که با رعایت کامل استانداردهای ایمنی طراحی شده‌اند.

بوستان دولت

3. پارک بانوان ایران دخت

یکی از جاهای دیدنی جالب جزیره بوموسی پارک بانوان ایران‌دخت است که به بانوان جزیره اختصاص دارد. در این پارک امکاناتی مثل مسیرهای پیاده‌روی، زمین بازی مختص کودکان و فضاهایی برای استراحت و دورهمی بانوان به چشم می‌خورد.

4. جزیره صخره ای

زیباترین لوکیشن برای عکاسی در جزیره ابوموسی جزیره صخره‌ای است که در فاصله کمی از بوموسی قرار دارد. این جزیره که به آن جزیره راکی هم می‌گویند، غالبا به دلیل صخره‌های شگفت‌انگیزش شهرت دارد. در این جزیره گردشگران می‌توانند تفریحاتی همچون غواصی یا ماهی‌گیری را تجربه کنند.

جزیره صخره‌ای

5. مدرسه غواصی بوموسی

اگر دلتان می‌خواهد غواصی در جزیره بوموسی را با کیفیت بهتری تجربه کنید، مدرسه غواصی می‌تواند بهترین گزینه باشد. در این مدرسه ابتدا آموزش‌های لازم برای غواصی در اختیار افراد قرار داده می‌شود. سپس گردشگران با همراهی مربیانی حرفه‌ای به سفری جذاب در زیر آب می‌روند و از صخره‌های مرجانی و پوشش جانوری خاص این منطقه دیدن می‌کنند.

6. گلزار شهدای گمنام خلیج فارس

گلزار شهدای گمنام در فهرست جاذبه‌های تاریخی این جزیره قرار دارد. نام این جاذبه یادآور تمام کسانی است که در دوره دفاع مقدس جان خود را در راه خدمت به کشور از دست داده‌اند. آرامگاه‌ها و یادمان‌هایی که به یاد این شهدا طراحی شده است، اصلی‌ترین جذابیت بصری این جاذبه را تشکیل می‌دهند.

7. مسجد حسن بن ثابت

از جاذبه‌های مذهبی مهم در جزیره ابوموسی مسجد حسن بن ثابت است که تاریخ ساخت آن به سال 1352 می‌رسد. این مسجد که به یاد یکی از صحابه معروف پیامبر (ص) نامگذاری شده، نه‌فقط مکانی برای عبادت، بلکه مرکزی برای تجمعات فرهنگی و اجتماعی به شمار می‌رود. معماری این بنا سبکی از معماری سنتی اسلامی است.

مسجد حسن بن ثابت

بازارچه مروارید ابوموسی؛ پاسخگوی نیاز ساکنین جزیره

یکی از مراکز خرید جزیره ابوموسی که هم محلی‌ها و هم گردشگران آن را بهترین بازار محلی در این منطقه می‌دانند، بازارچه مروارید بوموسی است. در این بازارچه محصولاتی همچون صنایع‌دستی نظیر بافتنی‌ها و اشیای زینتی، انواع خوراکی‌ها و تنقلات، لباس‌های سنتی و محلی، مروارید و جواهرات، ماهی و لوازم دریایی و سوغاتی‌های معروف جزیره عرضه می‌شود.

این بازارچه بعد از بازار مرکزی جزیره پاتوق اصلی محلی‌ها برای خرید روزانه است. عمده جذابیت این بازارچه برای گردشگران هم طراحی خاص و دلنشین آن به همراه غرفه‌هایی از محصولات محلی است که نوید خریدی متفاوت و لذت‌بخش را به آن‌ها می‌دهد.

اقامت در جزیره بوموسی برای گردشگران

در جزیره بوموسی گزینه‌های محدودی برای اقامت گردشگران وجود دارد. ما در ادامه فهرست این هتل‌ها را به همراه آدرس با شما به اشتراک خواهیم گذاشت:

• هتل هرند: در فاصله 260 متری از میدان خلیج‌فارس
• هتل کوروش: خیابان شاخاب پارس
• باغ عمو نادر: خیابان شاخاب پارس، 500 متری اداره پست جزیره

کافه ها و رستوران های جزیره بوموسی

رستوران‌های جزیره بوموسی غالبا صاحب منویی از غذاهای محلی و دریایی هستند. برای تجربه سرو لذیذترین خوراک محلی این جزیره موارد زیر می‌توانند انتخابی هوشمندانه و جذاب باشند:

• رستوران شب‌های جزیره: غذاهای دریایی مثل ماهی تازه صید‌شده و میگو و غذاهای سنتی همچون پلوها، کباب‌ها و خورشت‌های محلی منوی اصلی این رستوران را تشکیل می‌دهند.
• چایخانه ابو لولو: در این چایخانه اغلب چایی و قهوه به همراه شیرینی‌های محلی این جزیره سرو می‌شود.

سفر به جزیره بوموسی؛ سرزمینی ناشناخته

اگرچه در جزیره ابوموسی پرچم امارات برافراشته شده و پادگان این کشور به چشم می‌خورد، اما تمام دنیا خوب می‌دانند که این جزیره هویتی کاملا ایرانی دارد. در این نوشتار تلاش کردیم تا با مرور تاریخ و بررسی موضوعات مختلف، پای جزیره بوموسی را به مقاصد گردشگری ایران باز کنیم. اگر جذب تاریخ و حکایت‌های شنیدنی این جزیره شده‌اید، می‌توانید با خرید بلیط هواپیما بندرعباس یا قشم، سفری متفاوت را آغاز کنید. فقط یادتان نرود که حتما برایمان از حس‌وحال ابوموسی و جاذبه‌های گردشگری‌اش بنویسید.