تابلوی مونالیزا چه راز هایی دارد؟

راز لبخند ژکوند معروف ترین نقاشی تاریخ چیست؟ مونالیزا شخصیتی واقعی یا افسانه ای است؟ با اسرار ناگفته این شاهکار هنری آشنا شوید. اگر با پرواز تهران پاریس به این شهر هنری سفر کردید، مونالیزا اولین اثری ست که در موزه لوور شما را شکار می کند.

دلیل معروفیت تابلوی مونالیزا

اگر مونالیزا بین مردم به خاطر لبخند ژوکوند یا شخصیت پنهان کاراکترش شهرت دارد، در تاریخ نقاشی به خاطر خلق عجیب ترین پرتره هنری و تکنیک های به کار رفته توسط داوینچی معروف است. اما ژوکوند همچنین با داستان 500 ساله اش تا به امروز آوازه ای جهانی یافته است. هیچ تابلویی در تاریخ زیر ذره بین همگانی نبوده است. اگر عازم سفر خارجی یا داخلی هستید، بلیط چارتر هواپیما را فراموش نکنید.

مونالیزا معروفترین تابلوی نقاشی جهان

شخصیت مونالیزا کیست

شخصیت افسانه ای مونالیزا سالها توسط پژوهشگران مورد بررسی قرار گرفته است. مونالیزا یا پرتره لیزا گراردینی و به قول فرانسویان ژوکوند بین سال 1503 تا 1519 ترسیم شده است. نقاشی روی پنل چوبی و با تکنیک رنگ روغن اجرا شده است. در آن زمان داوینچی در فلورانس زندگی می کرد و توانست چهره همسر یک بازرگان ایتالیایی را برای ابد جاودانه سازد.

هویت واقعی مونالیزا اولین بار توسط جورجیو واساری(هنرمند و زندگی نامه نویس) سال 1550 میلادی مطرح شد. اما یک نظریه دیگر مدل نقاشی را نه لیزا گراردینی بلکه کاترینا مادر داوینچی معرفی کرد. تا جایی که زیگموند فروید لبخند ژوکوند را الهام ناخودآگاه داوینچی از خاطره مادرش می دانست. کار شناخت هویت مونالیزا پایان نیافت و نظریه بعدی مونالیزا را نقاشی داوینچی از خودش در نظر گرفت که حاوی نوعی تصور زنانه لئوناردو از خویش است. در دوره معاصر هم تلاش زیادی برای کشف DNA لیزا گراردینی انجام گرفته است تا شاید راز این شخصیت مرموز فاش شود. هنوز با قطعیت نمی توان مدل نقاشی داوینچی را خیالی یا واقعی دانست ولی برخی کارشناسان مونالیزا را نه یک فرد ترکیبی از چند چهره می دانند.

برخی مونالیزا را ترکیب چند چهره می دانند.

رمزگشایی تابلو مونالیزا

پاسکال کوت به مدت 10 سال تابلوی ژوکوند را با تکنیک های ویژه تحلیل کرد. او با قرار دادن نورهای روشن با طول موجهای مختلف توانست دوره های کار روی اثر، تکنیک های ریاضی به کار رفته و بازتاب رنگها را کشف کند. او سه بیلیون قطعه داده را برای بازآفرینی تصویر زیر نقاشی به کار گرفت. با این کار او 4 مرحله از نقاشی نهفته در زیر اثر را از هم تفکیک کرد. کوت فهمید لایه آخر نقاشی به فاصله زمانی 10 سال بعدتر به تابلو اضافه شده است.

درباره موزه های دنیا بیشتر بدانید:
راهنمای موزه ایران باستان

مثلث طلایی مونالیزا

روابط ریاضی نقش مهمی در آثار داوینچی دارد. اسناد بجامانده از طرحهای نقاش، اهمیت این موضوع را نشان می دهد تا جایی که لئوناردو نوشت: اجازه ندهید کسی که ریاضیدان نیست آثارم را بخواند. برای داوینچی مانند دیگر هنرمندان عصر رنسانس « نسبتهای طلایی» نقش کلیدی پیدا کرد. طراحی تناسبات انسانی او به خوبی تاثیر تناسبات ریاضی را آشکار می کند. لئوناردو در ترسیم پرتره هایش از ساختار مثلثی استفاده می کرد. داوینچی در هر دو تابلوی مونالیزا از مثلث طلایی به عنوان بهترین نوع تناسبات بهره گرفته است. ریشه این تناسبات به یونان باستان بر می گردد. به گفته محققان در تابلوی مونالیزا چندین نوع مثلث طلایی دیده می شود.

داوینچی در خلق مونالیزا از مثلث طلایی چندین بار استفاده کرده است.

عجایب تابلوی مونالیزا

تابلوی مونالیزا دو بار توسط داوینچی نقاشی شده است. تابلوی مونالیزای لوور پرتره ای برای فرانچسکو دل ژوکوند و دومی هدیه ای برای گوئلیانو مدیچی است. تابلوی مونالیزای لوور کوچکتر اما پرکارتر از مونالیزای اولیه است. فیگور مونالیزای دوم بزرگتر از اولی است.در تابلوی مونالیزا نوعی کدر بودن هست که حالت ابهام به تابلو بخشیده است. داوینچی با استفاده از تکنیک اسفوماتو sfumato این ایده را عملی ساخته است. نقاش با ایجاد هاله ای دودی رنگ، فضایی سورئال به تابلوی مونالیزا داده است. در پس زمینه مونالیزا منظره ای از طبیعت و پلی بسیار ریز دیده می شود که روی آن عدد 72 ثبت شده است. برخی پل را مربوط به شهر پیاچنزا می دانند.

راز لبخند مونالیزا

لبخند مونالیزا همیشه مرکز توجه و بحث بوده است. این لبخند اسرارآمیز  بین غم و لذت به شهرت مونالیزا کمک کرده است. داوینچی با ایجاد توهم بصری، بیان مخصوصی به پرتره داده است. این ویژگی در چشمهای مونالیزا نیز بکار رفته است. شما وقتی نزدیک تابلو باشید، احساس می کنید این چشمان نافذ شما را می پاید. با وجود کشف اطلاعات جدید از رازهای چهره مونالیزا، هنوز هم هاله ای جادویی این اثر را فراگرفته است.

قیمت تابلو مونالیزا

سال 2020 قیمت تابلوی مونالیزا بیش از 2 بیلیون دلار نرخگذاری شد. در حالی که سال 1960 ارزشی معادل 100 میلیون دلار داشت.با این وصف مونالیزا جزو شاهکارهای نقاشی است که برخی ارزش آن را فراتر از قیمت می دانند. گرانترین تابلوی فروخته شده از داوینچی به مبلغ 450 میلیون دلار سال 2017 بوده است.

حقایقی درباره مونالیزا

1.نام شخصیتی که داوینچی نقاشی او را کشیده، مونالیزا نیست بلکه لیزا گراردینی است. او همسر یک تاجر ایتالیایی ثروتمند به نام فرانچسکو دل ژوکوندو بود که در سال 1503 در فلورانس تجارت می کرد. نام مونالیزا ترکیبی ایتالیایی Monna Lisa به معنی «بانوی من لیزا» است. داوینچی فرصت نیافت تا این اثر را تکمیل کند و سال 1519 درگذشت.

2. شاید تصور همگانی از تابلوی مونالیزا، یک نقاشی با ابعاد بزرگ است. در حالی که ابعاد واقعی تابلوی مونالیزا 53 * 77 سانتیمتر به وزن 8 کیلوگرم است.

3. در اوایل قرن 20 تابلوی مونالیزا سرقت شد. یکی از مظنونین اصلی پیکاسو بود که مورد بازجویی قرار گرفت. اما سارق واقعی تا 1913 پیدا نشد.  

4. سال 1852 هنرمندی به نام لوک ماسپرو بخاطر عشق به مونالیزا از طبقه چهارم یک هتل خود را به پایین پرت کرد. او در یاداشتی که قبل از خودکشی بجا گذاشت نوشت: سالهاست من شیفته لبخند مونالیزا هستم و ترجیح می دهم بمیرم.

5. وقتی اولین بار تابلوی مونالیزا سال 1815 به نمایش عمومی در آمد، سیلی از دسته های گل و اشعار پرشور از جانب هواداران مونالیزا روی پله های لوور قرار گرفت.

6. هنرمندان معروفی چون مارسل دوشان و اندی وارهول با ترسیم مجدد مونالیزا، به پول هنگفتی رسیدند. بیش از 300 اثر با الهام ار مونالیزا خلق شده است.

7.مالک تابلوی داوینچی کشور فرانسه است و هر گونه خرید و فروش این تابلو ممنوع است.

8. تابلوی مونالیزا در مرکز گالری بزرگ لوور نگهداری می شود و از سقف نور طبیعی دریافت می کند. با توجه به آسیب های قبلی، تابلو داخل یک محفظه شیشه ای ضدگلوله و در دمای 43 درجه قرار دارد.  

9. تا پیش از رواج اینترنت، مونالیزا دارای یک صندوق پستی بود که عشاق و علاقه مندانش از سراسر دنیا به این آدرس نامه و نوشته ارسال می کردند.

10. ناپلئون شیفته تابلوی مونالیزا بود و به مدت چهار سال این تابلو را در اتاق خوابش اویزان کرده بود. او مونالیزا لقب ابوالهول شرق داده بود.

11. سالانه بیش از 10 میلیون نفر از مونالیزا بازدید می کنند. بین 6 هزار نقاشی لوور، مونالیزا انتخاب اول بازدیدکنندگان است. به همین دلیل ترافیک مردم در این قسمت از مشکلات موزه لوور است.

12. کتاب رمز داوینچی با اشاره به سرنخهای جام مقدس معروف در تابلوی مونالیزا باعث سیلی از بازدیدکنندگان اثر شد. تعداد آنقدر بالا بود که به هر نفر 30 ثانیه فرصت دیدن نقاشی داده می شد.

13. در زمان جنگ جهانی دوم؛ تابلوی مونالیزا 6 بار جابجا شد تا از دسترس ماموران نازی دور باشد.

14. از سال 1804 تابلوی مونالیزا به موزه لوور منتقل شد.

مرگ مونالیزا

مونالیزا سال 1542 در سن 63 سالگی در گذشت. همسرش قبلتر در اثر طاعون سال 1538 جان خود را از دست داد. البته بعضی سال وقات مونالیزا را 1551 می دانند.

بیماری مونالیزا

اگر شخصیت مونالیزا واقعی باشد، طبق گفته پزشکان از بیماری هیپودرمی و تیروئید رنج برده است. آنها لبخند مرموز ژوکوند را ناشی از افتادگی عضلات صورت می دانند.

امضای داوینچی در مونالیزا

روی چشم چپ مونالیزا حروف ریز L و V مخفف نام لئوناردو داوینچی نوشته شده است. این نوعی امضای مخفی نقاش بزرگ در اثرش محسوب می شود.

شوخی با مونالیزا

بنکسی هنرمند گرافیتی انگلیس چندین بار مونالیزا را موضوع دیوارنگاره های خود قرار داد. سال 2020 بنکسی یک اثر جنجالی از مونالیزا عرضه کرد. هنگام فروش مونالیزای بنکسی در یک حراجی، سنسورهای تعبیه شده در پشت بوم، شروع به ریز کردن نقاشی کرد و همه حاضران را شگفت زده ساخت. قبلا نیز مارسل دوشان، تابلوی مونالیزا را به بازی گرفته بود.

شوخی بنکسی با مونالیزا

آثار هنری الهام یافته از تابلوی داوینچی

فیلم مونالیزا اثر نیل جوردن 1986

فیلم کد داوینچی اثر رن هوارد 2006

فیلم سرقت مونالیزا اثر بلواری 1931

فیلم ژوکوند غمگین است اثر آنتونیو مرچرو 1977

فیلم مستند رازهای مونالیزا اثر یان لسه 2015

تابلو مونالیزا موزه پرادو اسپانیا

گرافیتی های مونالیزا اثر نقاشان دیواری