نارین قلعه میبد چه رازهای شگفتی دارد؟

نارین قلعه میبد یکی از مهمترین آثار تاریخی یزد است. چهار هزار سال پیشینه نارین قلعه تا امروز، نماد درخشان معماری و شکوه این سرزمین است. با اطلاعات کامل به نارین قلعه سفر کنید، تا رازهای شگفت این دژ باستانی را کشف کنید. فصل بهار و پاییز بهترین زمان خرید بلیط تهران یزد و دیدن قلعه است. بلیط هواپیما در این فصول ارزانتر است.   

نارین قلعه چیست؟

شهرهای قدیمی ایران معمولا به صورت قلعه ساخته می شد. هر شهر دارای سه بخش اصلی ارگ (كهن دژ)، شارستان و ربض بود. ربض به محدوده بیرون از قلعه گفته می شد. شارستان محل زندگی مردم عادی و کهن دژ یا نارین قلعه، محل زندگی حاکمان و فروانرواها بوده است. نارین قلعه میبد نمونه ای از این دژهای باستانی است. عموم این دژها قدمت قبل از اسلام دارد و واژه «نارین» به این موضوع مرتبط است.

نارین قلعه کجاست؟

نارين قلعه میبد زمانی هسته اولیه شهر بوده است. برای همین بافت اصلی شهر قدیم میبد اطراف این قلعه شکل گرفته است. شما با گشت و گذار در این محدوه، آثار اصلی شهر قدیمی میبد از مسجد جامع تا دروازه کهن شهر را خواهید دید. از لحاظ موقعیت جغرافیایی، نارین قلعه در جنوب شهر میبد کنونی قرار گرفته است. در گویش محلي مردم میبد به این دژ باستانی، نارنج قلعه می گویند.

نارین قلعه میبد هسته اصلی شهر

پیشینه نارین قلعه میبد

شهر میبد پیشینه تاریخی کهنی دارد. نام ميبد از واژه های پارسی باستان است. اسناد و آثار مختلفی قدمت ساسانی میبد را تایید می کند. شکی نیست که نارین قلعه میبد در همان دوران و به باور برخی قبلتر از ساسانی ساخته شده است. یکی از مهمترین آثار قبل از اسلام این شهر، نارین قلعه میبد است. ردپای این قلعه چند هزار ساله در اسناد تاریخی بسیار است. بخشی توام با اسطوره و افسانه و بخشی هم بر اساس واقعیت نشان از پيشينه‌ نارین قلعه دارد. از دژ سفید شاهنامه و قلعه دیوان سلیمان نام نارین قلعه به میان آمده تا جغرافیدانانی چون اصطخری و حمدالله مستوفی که در کتابهای تاریخی از نارین قلعه گفته اند. بر اساس آثار مکشوف در نارین قلعه و معماری کهن آن، قدمت 4 تا 5 هزار سال را در نظر می گیرند. ساختار نارین قلعه به دژهای مادی و ساسانی شباهت زیادی دارد.

از اوایل قرن هشتم یعنی دوران آل مظفر قله به اوج شکوه خود بازگشت. مظفريان نه تنها نارین قلعه را بازسازی کردند که به آن کاربرد نظامی دادند. جنگ آل مظفر با سلسله چوپانیان در این قلعه رخ داده است. با حمله تیمور به این شهر و سقوط مظفریان، نارین قلعه برای همیشه خاموش ماند.

رازهای نارین قلعه میبد

از نظر برخی پژوهشگران فرم طبقه ای قلعه تاثیر گرفته از زیگوراتهای عیلامی است. احتمال دارد چند هزار سال پیش این محل نیایشگاه بوده باشد. در نارین قلعه هنوز طبقات بالایی به طبقات پایینی مشرف است.

روی یکی از سفالهای مکشوف در نارین قلعه میبد، تصویری از ترکیب انسـان و حیوان متعلق به دوران آیینهای کهن نقش بسته است. این تصویر قدیمی از دورانی بسیار قدیمیتر از ساسانی حکایت دارد.

كشف سكه‌های باستانی در نارین قلعه مهر نشان می دهد که نارین قلعه زمان ساسانی به قدری قدرت داشته که در این محل سکه ضرب می کردند.

بعضی مورخین، نارین قلعه میبد را ساخته مهبد یکی از سپهبدان ساسانی زمان انواشیروان می‌دانند.

نارين قلعه میبد یک مسیر زیرمینی لابیرنتی داشته که برای مواقع ضروری استفاده شده است. برخی از این نقبها تا يك فرسنگ ادامه داشته است. امروز تعدادی ورودی دالانهای زيرزمينی در قلعه بجا مانده است.

شبانكاره اي مورخ قرن هشتم، نارین قلعه ميبد يا دژ دالان را شروع آبادانی در يزد مي داند. به باور او نارین قلعه همان دژ ديو سفيد در شاهنامه است.

داخل نارین قلعه میبد، یک حلقه چاهي وجود دارد كه فرم آن به جای دیاره مربع است. دهانه‌ چاه  در محل در بند ارگ قرار گرفته است.و یکی کهنترین آثار قلعه به شمار می رود. استفاده  از فرم مربع از دورانی باستانی خبر می دهد که هنوز چاهها به صورت بدوی حفاری می شد.

معماری نارین قلعه میبد

پلان نارین قلعه دارای فرم بيضی نامنظم است. طبقه‌ي اول اين قلعه روی تپه ‌اي قدیمی بنا شده است. این طبقه که پایینترین  بخش دژ است شامل اتاقك هاي حفر شده در زمین است که در گویش میبدی بوكن يا بوكنه گفته می شود.. قسمت هاي دیگر قلعه رویسطح تپه اي در چهار طبقه قرار گرفته و هر طبقه بر طبقه ديگر مشرف است. بالاترین قسمت بنا به ارگ تعلق دارد. دورادور  نارین قلعه نیز  دارای خندقی دفاعی بوده است که متاسفانه با زمین های کشاورزی و باغ از بین رفته است. مصالح به کار رفته در نارین قلعه از خشتهای بزرگ سبک ساسانی و بعدها با ابعاد کوچکتر تشکیل شده است که خود نشانگر دوره های تاریخی زندگی در قلعه است. در قرن هشتم هجري آخرين تغییرات چشمگیر نارين قلعه انجام شده است.

ورودی اصلي قلعه دارای برج است و 2 متر با سطح زمين اختلاف داشته تا دشمنان به راحتی وارد قلعه نشوند. تنها راه عبوری به این دروازه، از طریق خندق و با «تخته پل» ممکن بوده است. متاسفانه این مسیر همراه با بناهای جنوبی قلعه، هنگام خيابان‌كشی دهه 40 تخريب شد. بخشهای سالم نارین قلعه بیشتر مربوط به بخش شاه‌نشين است. ایوان شمال شاهنشین، دید گسترده ای به منطقه اطراف دارد.

نمایی از برج نارین قلعه و خندق

نارین قلعه میبد در باورهای مردم

بنا بر یک روایت افساته ای، «قلعه دالان» به دســت ديودال ساخته شد. هدف از ساخت قلعه ماموریت دیودال از طرف سليمان نبي براي پنهان کردن گنج بود. برای همین مردم محلی ساخت نارین قلعه را به دیوها نسبت می دهند.

مردم ميبد افسانه ای دیگر در مورد چاه نارین قلعه دارند. به باور آنها اگر فردی کنار چاه بایستد، صدای حرکت «چرخ الماس» را می شنود. از دید آنها  گنجهای گذشنگان در اين چاه دفن شده است. البته بعضی هم معتقدند این چاه سياه‌چال یا زندان بوده است.

بهترین فصل سفر به نارین قلعه

به خاطر گرمای بالای میبد، بهار و پاییز بهترین زمان بازدید از قلعه است.

جاذبه های گردشگری نارین قلعه میبد

مسجد جامع، رباط شاه عباسی، برج كبوتر خان، آتشكده حسن آباد، مزرعه كلانتر، آب انبار کلار، چاپارخانه میبد، یخچال خشتی میبد، برج و بارو و دروازه شارستان.

آدرس نارین قلعه میبد

نارین قلعه در مرکز شهر میبد و در خیابان امام ابتدای میدان شهرداری قرار گرفته است. فاصله نارین قلعه میبد تا شهر یزد 50 کیلومتر است.

ساعت کار نارین قلع میبد از 8 صبح تا 5.30 عصر است.

هتل و اقامتگاه نارین قلعه میبد

هتلهای میبد: هتل مهربد فیروزه میبد، هتل حاج ملک، هتل بهجت میبد

بومگردیهای میبد: بومگردی کهن میبد، اقامتگاه سنتی قلعه وزیر میبد، اقامتگاه بومگردی خانه عطار

در انتها پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با قلعه الموت قزوین، مقاله‌ای با همین عنوان را در سایت ما بخوانید.

سوالات متداول:

نارین قلعه کجا قرار دارد؟

نارین قلعه در شهر میبد استان یزد قرار گرفته است.

نارین قلعه میبد مربوط به چه دورانی است؟

قدمت نارین قلعه به دوران ساسانی بر می گردد اما شواهدی از قدمت 4 هزارساله این دژ وجود دارد.

آدرس نارین قلعه میبد چیست؟

فلکه شهرداری، ایتدای خیابان امام

فاصله نارین قلعه میبد تا شهر یزد چقدر است؟

50 کیلومتر

بهترین زمان بازدید از نارین قلعه میبد چه فصلی است؟

بهار و پاییز به خاطر دمای مناسب و مطبوع بهترین زمان است.