فستیوال های ایرانی | معرفی 17 جشن ایران باستان

یکی از جلوه‌های بسیار زیبا و دلنشین فرهنگ ما ایرانیان، فستیوال ها و جشن‌هایی است که به بهانه‌های مختلف در سرتاسر نقاط کشور برگزار می‌شود. فستیوال های ایران که در اصل یادگاری ارزشمند و تاریخی از دوران باستان و آیین باستانی ماست، یک دایره‌المعارف جامع از فرهنگ و آداب‌ورسوم مردمان این سرزمین به حساب می‌آید. جالب است بدانید که ریشه تمام جشن‌های ایرانی همان سه دستور معروفی است که از اهورامزدا در میان ما به یادگار مانده: «پندار نیک، گفتار نیک و رفتار نیک». حال اگر موافق هستید، با این مقدمه کوتاه به استقبال معروف‌ترین جشن های ایرانی برویم. بی‌تردید شنیدن روایات پشت‌پرده این جشن‌ها می‌تواند برای هر کسی که شیفته تاریخ و فرهنگ این مرزوبوم است، لذت‌بخش و غرورآفرین باشد.

عید نوروز؛ سرآمد فستیوال های مهم ایران با شهرت جهانی

بی‌تردید، عید نوروز از مهم‌ترین جشن های ایران باستان است. این جشنواره که از دوران هخامنشیان و با شروع فصل بهار آغاز می‌شود، نو شدن طبیعت و آغاز سال نو خورشیدی را جشن می‌گیرد. اگر به تماشای تخت جمشید و پاسارگاد رفته باشید، نمادهایی از جشن نوروز و سنگ‌تراشه‌هایی را با نقش مرد یا زنی که گل نیلوفر (یا لوتوس) به دست دارد، دیده‌اید. این نمادها همگی به آغاز بهار اشاره دارند که در فرهنگ باستان ایرانی زمانی مهم و ارزشمند شمرده می‌شود. به همین دلیل، در میان جشن‌ها و فستیوال های آغاز سال نو در جهان، نوروز شهرت خاصی دارد و مناسب‌ترین زمان برای جشن گرفتن است.

در این جشن ملی ایرانیان خانه‌ها و محله‌های خود را تمیز می‌کنند و گردوغبار سال گذشته را می‌روبند تا با روح و جسمی پاک به استقبال سال نو بروند. هفت‌سین نیز که خود حکایت دیگری دارد، تمامی نمادهای طبیعت و زندگی نو را در خود جای داده و در هر خانه‌ای، پهن می‌شود. جشن نوروز مهم‌ترین جشن ملی ایرانی است که به‌صورت همزمان در تمام نقاط ایران و کشورهایی همچون تاجیکستان، ازبکستان، افغانستان و بعضی از مناطق هند، ترکیه، سوریه، گرجستان، قزاقستان، آذربایجان و حتی روسیه برگزار می‌شود.

عید نوروز

عروسی درخت نارنج؛ از زیباترین فستیوال های ایران

شیرازی‌ها همیشه به مردمی شاد و خوش‌مشرب معروف بوده‌اند. این خصلت زیبا را هم از نیاکان خود به ارث برده‌اند که از دل هر اتفاق و پدیده‌ای در جهان، بهانه‌ای برای شادی و سرور پیدا می‌کنند. یکی از عجیب‌ترین جشن‌های ایران که خوش‌مشربی و روحیه لطیف و شاعرانه اهالی شیراز را به ما اثبات می‌کند، جشن عروسی درخت نارنج است.

در این جشن شیرین و جالب مردم شیراز برای هر درخت نارنجی که احتمال باروری در سال جدید ندارد، بساط عروسی باشکوهی برپا می‌کنند. داستان عروسی درخت نارنج از این قرار است که صاحبخانه با تبر به درخت بی‌بار نارنج هجوم می‌برد تا آن را از ریشه قطع کند. در همین زمان همسایه‌های مهربان پادرمیانی می‌کنند و از صاحبخانه می‌خواهند تا با برپاکردن بساط عروسی به این درخت غمگین و بی‌بار فرصتی دوباره دهد. درنهایت، با پادرمیانی و میانجی‌گری اهالی، مراسم عروسی درخت نارنج با شکوه هرچه تمام برگزار می‌شود.

در این مراسم، زنان شیرازی روی درخت نارنج توری سفید می‌گذارند و با خواندن ترانه‌های زیبای محلی و پاشیدن نقل و شکرپنیر روی سر آن، گرد غم و اندوه را از قلب صاحبخانه پاک می‌کنند. این سنت قدیمی هر سال در ماه فروردین در کوچه‌پس‌کوچه‌های شیراز برگزار می‌شود. اگر قصد سفر به این شهر و شرکت در جشن عروسی درخت نارنج را دارید، مقاله راهنمای سفر به شیراز را مطالعه کنید تا با جاهای دیدنی، رستوران‌ها و سایر نکات گردشگری آن آشنا شوید.

گل غلتان؛ جشنواره ای باشکوه در اولین بهار زندگی

از دیگر فستیوال های بزرگ ایران که با خود شادی و نشاط به همراه می‌آورد، جشنواره گل غلتان است. این جشنواره هر سال از اواخر فروردین‌ماه تا اواخرخرداد در شهرهایی همچون کاشان، سمنان و دامغان برگزار می‌شود.

در جشنواره صدساله غلتان قرار است برای نوزادان تازه متولد‌شده‌ای که اولین بهار عمر خود را تجربه می‌کنند، مراسمی باشکوه برگزار شود. در این مراسم بستگان نوزاد در نخستین ساعات روز راهی باغات و مزارع گل می‌شوند تا برای جشن غلتان حجم زیادی از گل‌های محمدی را جمع‌‌آوری کنند. پس از چیدن گل‌های سرخ، گلبرگ‌های آن را جدا کرده و نوزاد را حمام می‌کنند. در نهایت هم نوزاد را بعد از استحمام، میان پارچه سفیدی که درون آن با گلبرگ‌های گل سرخ پر شده، قرار می‌دهند و با خواندن اشعار و سرودهای محلی او را در گل می‌غلتانند. مراسم که تمام می‌شود، گلبرگ‌ها را خشک می‌کنند تا هنگام ازدواج نوزاد، برای یادگاری میان سجاده فرزندشان بگذارند.

باورها و اعتقادات بسیار جالبی در باب جشنواره گل غلتان روایت می‌شود که بهترین و معقول‌ترین آن‌ها اشاره به شادابی نوزاد دارد. طبق این باور، غلتاندن نوزاد در گلبرگ‌های گل سرخ اسباب نشاط و شادابی نوزاد را فراهم می‌کند و او را برای همیشه از امراض و بیماری‌های مختلف دور نگاه می‌دارد.

فستیوال گل غلتان

جشنواره ملی موسیقی؛ فرصتی برای احیای موسیقی محلی

موسیقی بخش مهمی از هویت فرهنگی ما ایرانی‌ها را تشکیل می‌دهد. ازهمین‌رو یکی از فستیوال های مهم در ایران به موسیقی و آواها و نواهای محلی اختصاص دارد. این جشنواره هر سال به مدت 5 روز از 25 تا 30 اردیبهشت‌ماه در شهر زیبای شیراز برگزار می‌شود. در این جشن باشکوه تالار حافظیه شیراز میزبان تمام گروه‌های نوازندگی و موسیقی از قومیت‌های مختلف خواهد بود. هدف از برپایی این مراسم قدیمی و سنتی، احیای آواها و نواهای محلی و بومی در ایران است.

روز بزرگداشت شیراز؛ از قشنگ‌ترین فستیوال های ایران

حتما شنیده‌اید که می‌گویند شیراز در ماه اردیبهشت به قطعه‌ای بهشتی روی زمین تبدیل می‌شود. در نیمۀ همین ماه که شیراز رنگ و بویی دیگر به خود می‌گیرد و عطر بهارنارنج آن فضای تمام کوچه‌ها و خیابان‌ها را پر می‌کند، جشنی باستانی به نام «جشن بهاربد» برگزار می‌شود. این جشن سنتی ریشه در باور قدیمی زرتشتیان دارند که معتقد بودند زرتشت در چنین روزی لباس رسالت به تن کرد و پیام‌آور اهورامزدا شد. مجموعۀ این دو در کنار هم به علاوۀ جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و هنری در شیراز، بهانه‌ای شد تا در تقویم خورشیدی روز 15 اردیبهشت‌ماه، روز شیراز نام‌گذاری شود.

از نیمه اردیبهشت‌ماه تا 22 همین ماه شیراز حال و هوای دیگری پیدا می‌کند. در این یک هفته مردم شیراز فرصت دارند تا از تمام زیبایی‌های نهفته و جذابیت‌های بی‌نظیر شهر خود برای گردشگران داخلی و خارجی رونمایی کنند. از جمله برنامه‌های مفرح و پرباری که در این بازۀ تاریخ در گوشه‌گوشۀ شهر برگزار می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بازدید رایگان از تمامی جاذبه‌های گردشگری شیراز
• حمل‌ونقل رایگان در سطح شهر
• تخفیف‌های شگفت‌انگیز برای مراکز اقامتی
• برگزاری جشنواره‌های طبخ غذاهای سنتی شیرازی
• برپایی نمایشگاه‌های بزرگ عکس از شیراز قدیم
• اجرای شب شعر و برنامه‌های خوشنویسی در جوار حضرت حافظ
• برگزاری کنسرت و جشن‌های بزرگ شبانه در باغات شیراز
• برگزاری انواع کنسرت‌ها و جشن‌های موسیقی در نقاط مختلف شهر

رزو بزرگداشت شیراز

جشنواره گلاب‌گیری کاشان؛ معروف‌ترین فستیوال ایرانی در دنیا

سروکلۀ بهار که پیدا می‌شود، مردم کاشان نیز آماده میزبانی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین فستیوال های ایران یعنی جشن گلاب‌گیری می‌شوند. سنت گلاب‌گیری در ایران عمری هزارساله دارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید نخستین‌بار این ایرانی‌ها بودند که خواص درمانی گل سرخ را کشف کردند و با روش تقطیر از آن اسانس معطر و مفید گلاب را به دست آورند. منظور از گل سرخ همان گل محمدی معروف است که از آن به عنوان گیاهی بومی در ایران یاد می‌شود.

از اواسط اردیبهشت‌ماه تا نیمه خرداد تمام کوچه‌ پس‌کوچه‌ها و خانه‌های کاشان به رایحه خوش گل سرخ معطر می‌شود. در این چند هفته تمام مردم کاشان به نوعی سهم خود را در برپایی مراسم اصیل گلاب‌گیری ادا می‌کنند. برخی در مراسم چیدن گل شرکت می‌کنند، گروهی آن را انبار می‌کنند و عده‌ای دیگر مدیریت اصل ماجرا یعنی فرآیند گلاب‌گیری را برعهده می‌گیرند.

مراسم گلاب گیری در کاشان با قراردادن گل‌های سرخِ چیده‌شده در دیگ مسی آغاز می‌شود. در این مراسم گل‌های محمدی را که قبل از طلوع آفتاب چیده شده، به همراه مقداری آب درون دیگی مسی می‌ریزند و روی شعله آتش می‌گذارند. روی دیگ را هم درپوشی مسی گذاشته و با خمیر نان یا تفاله گل می‌پوشانند تا فرآیند تقطیر به درستی انجام شود. در نهایت اسانس‌های تولیدشده از گل سرخ را با کمک نی آلومینیومی به داخل پارچ هدایت می‌کنند.

مراسم گلاب‌گیری در کاشان آنقدر با خود شادی و نشاط به همراه دارد که در نقاط مختلف کشور تورهایی یک‌روزه با هدف بازدید از این مراسم برگزار می‌شود. کاشانی‌ها نیز که می‌دانند این سنت قدیمی چقدر میان ایرانیان پرطرفدار است، آغوش خود را به روی تمام گردشگران باز می‌کنند. روستای تاریخی نیاسر و شهر قمصر از معروف‌ترین شهرهای کاشان هستند که این مراسم را با شکوه و جلال هر چه بیشتر برگزار می‌کنند.

جشنواره گلاب‌گیری کاشان

جشنواره گل و گیاه؛ نمایشگاهی عظیم و باشکوه از گونه‌های گیاهی

شهر محلات که به هلند ایران و بهشت افسانه‌ای دنیا شهرت دارد، میزبان یکی دیگر از فستیوال های مهم ایران است. این شهر به لحاظ آب‌وهوا و موقعیت جغرافیایی در ایده‌آل‌ترین وضعیت ممکن به سر می‌برد. خاک بسیار حاصلخیز، آب‌وهوای معتدل و چشمه‌‌های فراوان آب گرم در این منطقه، محلات را به قطب تولید گل‌و‌گیاه در آسیا تبدیل کرده است.

هر سال از نیمه اردیبهشت تا اوایل شهریور نمایشگاهی بزرگ و دیدنی از 120 گونه گیاهی در شهر محلات برگزار می‌شود. در این زمان هر کسی که شیفته دنیای گیاهان است، از تمام نقاط دنیا عازم محلات می‌شود تا با گل‌های نادر و معروف این منطقه ملاقاتی کوتاه داشته باشد. ناگفته نماند که بازدید از گیاهان تنها بخشی از این نمایشگاه را پوشش می‌دهد. در غرفه‌های دیگر آن نیز می‌توان شاهد صحنه‌ای باشکوه از نمایش کشت گیاه و نحوه پرورش آن در محلات بود. جالب است بدانید که از برخی از گیاهان کشت‌شده در محلات تنها یک نسخه در دنیا وجود دارد و همین موضوع اهمیت برپایی این نمایشگاه را دوچندان می‌کند.

جشن گل‌وگیاه در ایران جزو جشن‌های تازه‌نفس و جدید کشورمان به شمار می‌رود. بااین‌حال باید این نکته را درنظر داشت که پرورش گل‌وگیاه در محلات، قدمتی به اندازه عمر بشر دارد.

جشن آب پاشونک؛ از شادترین فستیوال های ایران

مردم ایران باستان علاقه بسیار وافری به پدیده‌های کیهانی داشتند. این تعلق خاطر را می‌توان از روی جشنواره ها و فستیوال هایی که در گوشه‌وکنار این مرزوبوم برگزار می‌شود، کاملا متوجه شد.

یکی از بهترین و معروف‌ترین فستیوال های ایران در این خصوص جشن آب پاشونک است که با شروع تابستان سروکلۀ آن در بسیاری از شهرها پیدا می‌شود. طبق روایات ستاره‌شناسان و منجمان، در اولین روز تابستان خورشید در بالاترین جایگاه طلوع و در بالاترین جایگاه غروب می‌کند و به‌این‌ترتیب موجب خلق بلندترین روز سال می‌شود. مردم ایران باستان در چنین روزی گرد هم جمع می‌شدند و با پاشیدن آب روی سر‌ و صورت یکدیگر از خداوند طلب باران می‌کردند.

داستان‌های مختلفی از فلسفه تاریخی آب‌پاشونک روایت می‌کند. برخی دانشمندان نظیر ابوریحان معتقدند جشن آب به دوران جمشید تعلق دارد؛ زمانی که روی زمین دیگر جایی برای جانوران نبود و خدا وسعت آن را سه برابر کرد تا جا برای تمام موجودات جهان باز شود. خداوند در این روز از مردم خواست تا با غسل‌کردن از جامۀ گناه و آلودگی درآیند و لباس تطهیر به تن کنند.

روایت دوم این جشن اشاره‌ای کوتاه به قحطی و خشکسالی دوران یزدگرد سوم دارد. در این دوره مردم بعد از 7 سال دست‌وپنجه‌ نرم‌کردن با قحطی و گرسنگی برای اولین‌بار روی زیبای باران را ملاقات کردند. بعد از اولین بارندگی مردم به رسم شادی روی یکدیگر آب پاشیدند و شکر این نعمت را به جا آوردند.

روایت سوم از رویای شیرین یکی از پادشاهان ایرانی حکایت می‌کند. این پادشاه پس از فتح بزرگش در روز اول تابستان در راه برگشت، نزدیکی یک قنات که ارتش او اردو زده بودند، به خوابی عمیق رفت و در رویا زنی زیبارو را مشاهده کرد که روی صورت او آب می‌پاشید. پادشاه بعد از بیدارشدن آنقدر غرق در هیجان رویای شیرینش بود که بی‌اختیار روی صورت یاران خود آب پاشید.

روایت چهارمی هم وجود دارد که در آن داستان از هوش‌رفتن کیخسرو را به جشن آب نسبت می‌دهند. در این روایت کیخسرو که از جنگ با افراسیاب برگشته بود، در کنار چشمه‌ای با یک فرشته ملاقات می‌کند و بعد از دیدن او از هوش می‌رود. در همین زمان پسر گودرز از آب چشمه روی صورت کیخسرو می‌ریزد تا او را به هوش آورد.

در اول تیر ماه هر سال مردم برخی از شهرها مانند اراک، محلات و فراهان سنگ‌به‌دست راهی کوچه‌ها می‌شوند و اشعار محلی خود را زیر لب زمزمه می‌کنند. در همین زمان اهالی هر خانه با پاشیدن آب به استقبال جمعیت برگزارکنندۀ مراسم می‌روند. این مراسم سنتی با پختن غذاهای محلی مانند آش و دلمه به پایان می‌رسد.

جشن آب پاشونک

جشن تیرگان؛ بزرگداشت یاد و خاطره آرش کمانگیر

از بزرگ‌ترین میراث‌های معنوی زرتشتیان و قدیمی‌ترین فستیوال های ایران جشن تیرگان است که هر سال در 10 تیرماه در مناطقی همچون مازندران، سمنان و فراهان برگزار می‌شود. این جشن باستانی که با نام‌های دیگری نظیر «سیزده شو» یا «آب‌ریزگان» هم شناخته می‌شود، دارای دو خاستگاه تاریخی است؛ اولی، داستان تیراندازی آرش کمانگیر بر فراز قله دماوند است. دومین روایتی که به این جشن نسبت داده می‌شود نیز بزرگداشت ایزد باران و ستاره تیشتر (ستاره باران‌آور برای ایرانیان) است.

جشن تیرگان که به مدت 9 روز ادامه دارد، با آیینی همچون خوردن میوه و گندم پخته، فال کوزه، بستن دستبند تیر و باد و آب‌پاشی، شادی را مهمان دل مردم می‌کند. خوردن گندم و میوه با هدف شکرگذاری از ایزد منان بابت رونق کشاورزی بعد از سال‌ها قحطی و گرسنگی انجام می‌گیرد. در آیین فال کوزه نیز دوشیزه‌ای با کوزه سفالی سبزرنگ میان جمعیتی از زنان آرزوبه‌دل می‌رود تا با انداختن زیورآلات زینتی خود در کوزه مسیر رسیدن به رویاها را کوتاه‌تر کنند. در این مراسم، کوزه پرآبی که با زیورآلات زنان پر شده، زیر درخت کاج قرار داده می‌شود. در پایان جشن تیرگان، سالخوردگان جمع ترانه‌ای محلی را زمزمه می‌کنند و با اتمام هر ترانه، دوشیزه از درون کوزه یکی از اجسام را خارج می‌کند تا به‌این‌ترتیب تفال صاحب هر فال مشخص شود.

بستن دستبند تیر و باد از دیگر آیین سنتی جشن تیرگان است که قدیمی‌ترها آن را نمادی از کمان آرش می‌دانند. در این آیین مردم دستبندی هفت‌بند با هفت رنگ متفاوت را به یاد آرش کمانگیر و با هدف حفظ وطن از نیروهای اهریمنی به دست باد می‌سپارند. در نهایت این جشن کهن و چندصدساله با پاشیدن آب روی سرو صورت شرکت‌کنندگان به اتمام می‌رسد. این فستیوال ایرانی که با نام‌های دیگری همچون سرشوران، آبریزگان و آب‌پاشان هم شناخته می‌شود، با هدف دوری از قحطی و خشکسالی انجام می‌پذیرد.

جشن تیرگان

جشن مهرگان؛ بزرگترین جشن باستانی ایران پس از نوروز

در معرفی جشنواره های ایرانی نمی‌توان از جشن مهرگان که بعد از نوروز مهم‌ترین‌ جشن باشکوه ما ایرانی‌هاست، یاد نکرد. این جشن هرساله در پیروان زرتشتی ساکن در شهرهای یزد و کرمان در تاریخ 16 تا 21 مهرماه برگزار می‌شود.

برای روایت فلسفه تاریخی جشن مهرگان، ناگزیر به ورق‌زدن تقویم اوستایی هستیم. در تقویم اوستایی، هر سال به دو فصل متفاوت با عناوین تابستان بزرگ و زمستان بزرگ تقسیم می‌شود. زرتشتیان باستان آغاز تابستان بزرگ را با نوروز و آغاز زمستان بزرگ را با مهرگان جشن می‌گرفتند.

درباره علت برپایی این جشن دو روایت نقل می‌شود که معتبرترین آن‌ها قیام کاوه آهنگر و فتح و پیروزی او بر ضحاک ستمگر است. افسانه دیگری هم درباره چرایی این جشن وجود دارد که در آن مهرگان را به خدای مهر یا میترا (خدایی که دشمن دروغ و دوست صلح و دوستی است) نسبت می‌دهد.

 از آداب‌ورسوم خاص جشن مهرگان این است که مردم لباس‌های ارغوانی به تن می‌کنند و برای عرض شادباش کارت تبریک به‌دست راهی خانه یکدیگر می‌شوند. این جشن درست مثل نوروز با پهن‌کردن سفره‌ای رنگین و نمادین همراه است. گل، میوه، نان سیروک، شربت، شیرینی مخصوص، آتش‌دان، گلاب، آجیل، آینه و آش هفت‌غله از عناصر پای ثابت سفره مهرگان است. بخش جدایی‌ناپذیر این جشن آوازهای سنتی و رقص‌های محلی است که به آن رنگ‌ولعابی دیگر می‌بخشد. مردم در این روز گرد آتش جمع می‌شوند و با اجرای رقص‌های باستانی، عشق و دوستی را چاشنی لحظات خود می‌کنند.

فستیوال انار در ایران

یکی از بزرگ‌ترین جشن های ایران باستان که فلسفه بسیار زیبایی پشت آن پنهان شده، فستیوال انار است. این فستیوال که در اکثر نقاط ایران ردپایی از خود به جای گذاشته، با هدف پاسداشت انار، این نعمت بهشتی برگزار می‌شود. در واقع این روز باستانی بهانه‌ای است تا مردم کنار یکدیگر جمع شوند و خداوند را بابت تمام نعمت‌هایی که به آن‌ها ارزانی داشته، سپاس گویند.

تاریخ برگزاری جشن انار پاوه هر ساله هنگام شروع فصل برداشت این میوه بهشتی است. البته این مراسم دوست‌داشتنی نه‌تنها در پاوه، بلکه در شهرهای دیگر ایران همچون کردستان، قزوین، گیلان، گلستان و مازندران نیز برگزار می‌شود. در این زمان از سال، باغبانان شهرهای مختلف انارستان خود را برای قدیمی‌ترین جشن ایرانی مهیا می‌کنند.

در این روز باشکوه، مردم هر شهر لباس محلی به تن می‌کنند و با کاروانی از رقص و موسیقی عازم باغات انار می‌شوند تا در برداشت محصول به باغبان کمک کنند. در برخی از شهرها هم این جشن با فاصله کوتاهی از روز برداشت محصول و با هدف برپایی نمایشگاهی عظیم و تماشایی از محصولات انار برگزار می‌شود.

فستیوال انار

روز کوروش بزرگ در شیراز

از انواع جشن‌های ایران روز بزرگداشت کوروش کبیر است. گمان نمی‌‌کنیم کوروش کبیر نیاز به معرفی داشته باشد! همه ما او را با صفاتی همچون صلح‌طلبی، نیک‌منشی و راستگویی به یاد می‌آوریم. این شخصیت والا و فرهیخته در میان ما ایرانیان به‌قدری عزیز و قابل احترام است که روز 7 آبان را به نکوداشت نام و یاد او اختصاص داده‌ایم.

اگر بخواهیم از علت تاریخی روز بزرگداشت کوروش برایتان بگوییم، باید سفری کوتاه به تاریخ 539 پیش از میلاد داشته باشیم. در چنین روزی کوروش کبیر به همراه ارتش خود بابِل را فتح کرد و پس از زمین‌زدن حاکم ستمگر آن، قدم به خاک این شهر گذاشت. با ورودش به بابل، رعب و وحشت تمام وجود مردم این شهر را فراگرفت؛ اما کوروش که پیام‌آور صلح و دوستی و آزادی و برابری بود، اجازه نداد هیچ‌گونه آزار و رنجی مردم بابل را آزرده کند.

بعد از این ماجرا در تاریخ ایران از کوروش کبیر به عنوان بنیان‌گذار حقوق بشر و پادشاهی دلسوز و بخشنده یاد شد. به همین مناسبت مردم تمام نقاط دنیا برای بزرگداشت این پادشاه عادل، هر سال در 7 آبان‌ماه کنار آرامگاه او در پاسارگاد شیراز جمع می‌شوند و یاد و خاطره او را گرامی می‌دارند.

روز بزرگداشت کوروش کبیر

فستیوال غذا در ایران

از دیگر فستیوال های ایران که از عمر آن تنها 5 سال می‌گذرد، جشنواره غذاست. در این جشنواره مردم شهرهای مختلف ایران در نمایشگاهی بزرگ کنار یکدیگر جمع می‌شوند تا با آماده کدن نوشیدنی‌های سنتی و غذاهای محلی ایران ، از فرهنگ غنی این مرزوبوم در حوزه خوراک رونمایی کنند. این جشنواره هر سال از تاریخ 5 تا 8 دی‌ماه به مدت 3 روز در شهرهای مختلفی نظیر سمنان، زنجان و کرمانشاه برگزار می‌شود.

فستیوال غذا

جشن سده؛ از بزرگ‌ترین جشن‌های ایرانی در شاهنامه

جشن سده از دیگر فستیوال های جالب ایران، است که در کوچه‌پس‌کوچه‌های خشتی یزد برگزار می‌شود. هر سال در روز 10 بهمن‌ماه مردم باصفا و خوش‌قریحه یزدی کنار یکدیگر جمع می‌شوند و قدیمی‌ترین آیین سنتی اهورامزدا را جشن می‌گیرند.

این سنت قدیمی که روایت‌های متعددی از آن در تاریخ به ثبت رسیده، به جشن آتش یا جشن زمستان شهرت دارد. برخی از باستان‌شناسان معتقدند سده به معنای صدمین روز زمستان است و برخی آن را با واژه طلوع‌کردن و برآمدن همسان می‌دانند. این روایات با تمام تفاوت‌های معنایی که دارند، در یک اصل مشترک هستند و آن پیروزی نور بر تاریکی است. این باور سنتی که از نیاکان زرتشتی ما به یادگار مانده، با مراسم آتش‌افروزی در بام‌ها و کوچه‌ها به نمایش درمی‌آید.

در این روز بزرگ مردم یزد با لباس‌هایی رنگارنگ گرد آتش یا سده جمع می‌شوند و با شاهنامه‌خوانی و موسیقی بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین فستیوال ایران را مهیا می‌کنند. زنان یزدی نیز به اندازه مردان این شهر در برپایی جشن سده سهم دارند؛ آن‌ها با پختن آش و سیرو، رنگ‌ولعاب دیگری به این جشن باشکوه می‌بخشند. لحظه غروب که فرا می‌رسد، موبدان زرتشتی لاله به‌دست وارد میدان می‌شوند و در حالی که بخش‌هایی از اوستا را زمزمه می‌کنند، از چهار طرف هیزم‌های جمع‌آوری‌شده را آتش می‌زنند. با جشن و پایکوبی مردم در اطراف سده، شعله آتش نیز کمتر می‌شود و همه این فرصت را پیدا می‌کنند تا با پریدن از روی آتش، گرما و نور را به خانه‌های خود ببرند. با سفر زمستانی به یزد می‌توانید یک تیر و دو نشان بزنید؛ هم از جاهای دیدنی یزد بازدید کنید و هم در جشنواره باستانی سده حضور یابید.

جشن سده

جشن سپندارمذگان؛ روز نکوداشت عشق

از اصیل‌ترین جشن‌های ایرانی، جشن سپندارمذگان است که هر سال در تاریخ 5 اسفند برگزار می‌شود. در گاه‌شمار ایران باستان علاوه بر اینکه ماه‌ها دارای نامی خاص هستند، روزهای هر ماه نیز با نامی متفاوت، از یکدیگر متمایز می‌شوند. طبق آیین ایرانیان باستان هر زمان که نام روز و نام ماه آن یکی می‌شد، مردم بساط جشن و سرور را به پا می‌کردند. جشن سپندارمذگان هم حکایت از یکی‌شدن نام روز پنجم اسفند با ماه آن دارد.

از فلسفه برپایی این جشن اگر بخواهید بدانید، باید بگوییم سپندارمذگان روز بزرگداشت عشق است. در این روز مردان از همسر خود بابت تمام زحمت‌هایی که کشیده و عشقی که نثار او کرده، با پیشکش‌کردن هدایایی خاص قدردانی می‌کنند. اگرچه مبدا تاریخی این جشن در یزد و روستاهای اطراف آن پایه‌گذاری شده؛ بااین‌حال مردان خردمند تمام شهرهای ایران از این فرصت برای ابراز عشق و دوستی به همسران‌ خود نهایت استفاده را می‌برند.

جشن سپندارمذگان

فستیوال موسیقی کوچه در بوشهر

از فستیوال های موسیقی ایران که برای طرفداران این حوزه خاطراتی بس به‌یادماندنی و جذاب رقم می‌زند، فستیوال موسیقی کوچه بوشهر است. بعد از شیراز، این مردم خونگرم و باصفای بوشهر هستند که مدال شادمانی و عشرت‌طلبی را به گردن خود آویخته‌اند. در هر بخشی از زندگی مردمان بوشهر که نفوذ کنید، قطعا ردپایی از یک موسیقی سنتی پیدا خواهید کرد. برخی از این آواها ویژه مناسبت‌هایی است که در آن رقص‌های بندری به اجرا درمی‌آید و گروهی دیگر بیشتر به هنگام صید ماهی از زبان صیادان خوش‌قریحه این شهر شنیده می‌شود.

این روحیه شاد و تاریخچه غنی موسیقی در این شهر شرایطی را فراهم کرده تا مردم ایران هر سال در 19 اسفندماه راهی این شهر بندری شوند تا علاوه‌بر گشت‌وگذار در شهر و تماشای جاهای دیدنی بوشهر در جشنوارۀ سراسر ذوق و هنر جنوب ایران نیز شرکت کنند. در این جشن سراسر شادی و زیبایی، بوشهری‌ها با اجرای ترانه‌های شاد محلی به استقبال گردشگران می‌روند.

از معروف‌ترین این موسیقی‌ها هم نیمه‌خوانی، خیام‌خوانی و شروه‌خوانی است. البته که در کنار کنسرت‌های موسیقی کارگاه‌هایی هم تحت عنوان آموزش موسیقی برگزار می‌شود که حضور در آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود. این مراسم در کافه‌ای قدیمی به نام کافه حاج رئیس به مدت یک هفته و با مدیریت هنرمندان سرشناسی همچون احسان عبدی‌پور و محسن شریفیان برگزار می‌شود.

پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ای با عنوان «آیین و مراسم زار در جنوب ایران» را مطالعه کنید.

جشن چهارشنبه سوری در آخرین سه شنبه سال

همان‌گونه که آغاز سال خورشیدی با جشن نوروز همراه است، پایان سال ایرانیان باستان نیز با جشن و پایکوبی همراه بوده است. در میان نام جشن های ایران باستان چهارشنبه سوری نیز می‌درخشد. این فستیوال ملی با غروب آفتاب آخرین سه‌شنبه سال آغاز می‌شود و تا پس از نیمه‌شب چهارشنبه ادامه دارد.

چهارشنبه سوری از آیین‌های پاک و جشن های ملی ایران است که با روشن‌کردن آتش و پریدن از روی آن در فضای باز شناخته می‌شود. اگر بخواهیم درباره ریشه نام این فستیوال صحبت کنیم، باید بگوییم که برخی گمان می‌کنند واژه «سور» به جشن و سرور اشاره دارد؛ درحالی‌که بیشتر مورخین باور دارند که نام این جشنواره از واژه «سوری» به معنای سرخ گرفته شده است. البته این مراسم در دوران باستان لزوما در چهارشنبه‌ها برگزار نمی‌شده و به نام «شب سوری» معروف بوده است؛ اما امروزه تاریخ مشخصی پیدا کرده و با روشن‌کردن و منفجرکردن فشفشه و... همراه است.

فلسفه برگزاری جشن چهارشنبه سوری به عبور سیاوش از میان آتش اشاره دارد. همچنین، ساسانیان نیز آتش را نشانه پاکی دانسته و اعتقاد داشتند که مکان‌های مهم و مقدس باید با آتش پاک شود. حتی طبق علم مدرن نیز آتش خاصیت گندزدایی دارد و برای ضدعفونی‌کردن ابزار پزشکی به کار می‌رود. این موضوع را می‌توان انگیزه اصلی جشنواره چهارشنبه سوری دانست. ایرانیان باستان با با عبور از روی آتش روح خود را تصفیه کرده و برای آغاز سالی نو آماده می‌شدند. همچنین کوزه‌های کهنه و استفاده‌شده را شکانده و دور می‌انداختند. سرکردن چادر سیاه و قاشق‌زنی و گرفتن شیرینی و آجیل از همسایگان نیز از دیگر رسوماتی بوده که در جشن چهارشنبه سوری انجام می‌شده است.

فستیوال های ایران؛ امضای مهم سنت‌های اصیل ایرانی

ایران فرهنگی غنی و تاریخی شکوهمند و پرطمطراق دارد. جشنواره های متعددی که در اقصی‌نقاط کشورمان به بهانه‌های مختلف برگزار می‌شود، شکوه و جلال فرهنگی و تاریخی این کشور را به تمام دنیا ثابت می‌کند. اگر قصد سفر به شهرهای مختلف ایران برای شرکت در این جشن‌ها را دارید، برای خرید بلیط هواپیما با قیمت مناسب می‌توانید روی ما حساب کنید.

ما در این نوشتار تلاش کردیم با معرفی مهم‌ترین فستیوال های ایران سهم خود را در احیای تاریخ کهن این مرزوبوم ادا کنیم. شما نیز با اشتراک‌گذاری این مطلب می‌توانید ضمن بزرگداشت بزرگترین جشن های ایران باستان، در این وظیفه با ما شریک باشید.

سوالات متداول:

1. معروف‌ترین فستیوال های موسیقی ایران کدامند؟

جشنواره ملی موسیقی در شیراز و فستیوال موسیقی کوچه در بوشهر بزرگ‌ترین جشنواره های موسیقی ایرانی هستند.

2. نام جشن های ایرانی در شاهنامه چیست؟

در شاهنامه از جشن سده، جشن مهرگان، جشن تیرگان و چهارشنبه سوری و نوروز نام برده شده است.