کلیسای سنت استپانوس کجاست؟ این جاذبه جلفا را باید ببینید!

اگر تعصبات قومی و مذهبی خود را کنار بگذاریم، هر مکان مذهبی می‌تواند یک جاذبه دیدنی باشکوه به حساب آید؛ به‌خصوص، وقتی پای یکی از کلیساهای مهم ایران همچون کلیسای سنت استپانوس در میان باشد. این کلیسا دومین کلیسای مهم ارمنیان است که در مرز بین جلفا و جمهوری آذربایجان قرار دارد. به این کلیسا فقط به چشم یک زیارتگاه مقدس نگاه نکنید؛ این بنا از نظر معماری یک اثر باشکوه و تمام‌عیار و از نظر تاریخی یک سازه‌ی باستانی ارزشمند قلمداد می‌شود. حالا اگر قرار است در آینده سفری به تبریز داشته باشید، ادامه مطلب را همراه ما باشید. ما در این نوشتار از تریپ قصد معرفی کامل و جامع کلیسای سنت استپانوس تبریز را داریم.

کلیسای سنت استپانوس کجاست؟

کلیسای سنت استپانوس (Monastery of Saint Stepanos) یکی از بهترین جاذبه‌های دیدنی جلفا در ایران است که در مرز بین جمهوری آذربایجان و منطقه آزاد ارس قرار دارد. منطقه‌ای که این کلیسا در آن واقع شده، قزل وانگ یا صومعه سرخ نامیده می‌شود. این کلیسا با کرانه جنوبی رودخانه ارس تنها 3 کیلومتر فاصله دارد.

موقعیت جغرافیایی کلیسای سنت استپانوس روی نقشه گوگل

فاصله کلیسای سنت استپانوس تا جلفا و تبریز

اگر به موقعیت مکانی کلیسای سنت استپانوس روی نقشه نگاهی داشته باشیم، این بنا را در استان آذربایجان شرقی و در روستایی به نام روستای دره‌شام خواهیم یافت. این بنا تا تبریز حدود 150 کیلومتر فاصله دارد. اگر سفر هوایی شما به مقصد فرودگاه تبریز است، پیشنهاد می‌کنیم خودرویی اجاره کرده و با سرعت 100 کیلومتر بر ساعت رانندگی کنید تا بعد از 2 ساعت به کلیسا برسید. فاصله کلیسای سنت استپانوس تا جلفا هم کمتر از 17 کیلومتر است که احتمالا پیمودن آن فقط 10 الی 15 دقیقه زمان می‌برد.

آدرس و مسیر دسترسی به کلیسای سنت استپانوس

اگر قرار است با خودرو شخصی به دل جاده بزنید و از کلیسای استپانوس مقدس دیدن کنید، باید ابتدا اتوبان قزوین و زنجان را پشت سر بگذارید تا به شهر زیبای تبریز برسید. سپس در مسافتی 2 ساعته، از تبریز به سمت جلفا برانید. نرسیده به جلفا با تابلوی کلیسا مواجه خواهید شد.

شایان ذکر است که بخشی انتهایی مسیر کلیسا سربالایی است و امکان رانندگی وجود ندارد؛ بنابراین، بهتر است خودرو را در پارکینگ نزدیک به کلیسا بگذارید و بقیه مسیر را پیاده طی کنید.

برای دسترسی به این کلیسا با قطار یا اتوبوس هم باید ابتدا به مقصد جلفا بروید؛ سپس از آن‌جا به وسیله تاکسی‌های خطی خودتان را به کلیسا برسانید.

• آدرس کلیسای سنت استپانوس: ایران، آذربایجان شرقی، ۱۷ کیلومتری غرب جلفا، ۳ کیلومتری کرانه جنوبی رودخانه ارس

تاریخچه کلیسای سنت استپانوس جلفا

حالا که دانستید کلیسای سنت استپانوس کجاست، بد نیست از تاریخ پررمزوراز آن هم باخبر شوید. کلیسای سنت استپانوس از آن دسته بناهای باستانی بی‌نام‌ونشانی است که تقریبا درباره تاریخ تاسیس آن هیچ‌گونه سندیت معتبری وجود ندارد. گروهی زمان ساخت این بنا را به اوایل مسیحیت در سال 649 میلادی نسبت می‌دهند و عده‌ای معتقدند این کلیسا به دوره سلطنت «آشوت باگرادونی» پادشاه ارمنستان در سال 976 میلادی، تعلق دارد. گروه سومی هم هستند که کلیسای جلفا را از یادگاری‌های دوره صفویه می‌دانند.

اگر همه این روایت‌ها را کنار بگذاریم و به سبک معماری این بنا با دقت نگاه کنیم، می‌توانیم نشانه‌هایی از سبک اشکانی، رومی و اورارتو را در حکاکی‌ها و تزئینات آن بیابیم. تلفیق این سه سبک که به عنوان سبک معماری ارمنی شناخته می‌شود، به ما می‌گوید که قدمت کلیسای سنت استپانوس به قرن 4 تا 6 هجری بازمی‌گردد. درهرصورت، این بنای مذهبی نسبت به بسیاری از دیگر کلیساهای ایران مانند کلیسای سورت مسروپ اهواز قدیمی‌تر است و تاریخچه دورودرازی دارد.

شکل امروزی کلیسای استپانوس مقدس را باید حاصل چندین دوره مرمت و بازسازی دانست. اولین بازسازی در دوره پادشاهی هاکوپ جوقاتیسی در سال 1053 میلادی و آخرین آن در دوره معاصر در سال 1384 انجام  شده است. البته این بنا توسط صفویان و قاجاری‌ها هم مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت که نتیجه آن اضافه‌شدن چندین بخش جدید به شاکله اصلی کلیسا بود.

قسمت جذاب ماجرا زمانی است که بدانید طی آخرین مرمت‌ها چندین قطعه استخوانی و تعدادی جعبه و پارچه زرد و آبی در کلیسای تبریز کشف شد. باستان‌شناسان بقایای کشف‌شده از دل کلیسا را به حواریون و قدیسان مسیح نسبت می‌دهند.

عکس کلیسای سنت استپانوس جلفا

سنت استپانوس کیست؟

حدس می‌زنیم با شنیدن نام کلیسای جلفا این سوال که سنت استپانوس کیست در ذهنتان نقش می‌بندد. نام این عبادتگاه برگرفته‌شده از اولین مبلغ راه مسیحیت، یعنی سنت استفان است. او از حواریون حضرت عیسی مسیح بود و جان خود را در راه دفاع از دین و مبارزه با ظلم و ستم از دست داد. این مبلغ شجاع و بی‌باک در سال 36 میلادی توسط یهودیان به دلیل اعتراض در برابر ظلم و ستم این گروه سنگسار شد. اگر به دیوار جنوبی کلیسای جلفا با دقت نگاه کنید، می‌توانید تصویری حکاکی‌شده از صحنه سنگسار این مبلغ مسیحی را بیابید.

مراسم کلیسای سنت استپانوس

کلیسای سنت استپانوس جلفا به تمام مسیحیان تعلق دارد؛ بااین‌حال، این بنا از سوی مسیحیان گریگوری که شاخه‌ای از مسیحیت هستند، مورد توجه و احترام بیشتری قرار گرفته است. این گروه از مسیحیان هر سال در سالروز سنگسارشدن سنت استفان گرد هم جمع می‌شوند و ضمن برپایی مراسم یادبود این مبلغ مسیحی، به نیایش و عبادت می‌پردازند. این مراسم عموما در بقیه روزهای سال برگزار نمی‌شود.

بخش های مختلف کلیسای سنت استپانوس

از تاریخچه کلیسای سنت استپانوس گفتیم و حالا نوبت به معرفی بخش‌های مختلف آن می‌رسد. اگر گشتی کوتاه در کلیسای جلفا داشته باشید، متوجه تفاوت‌های اساسی آن با تمام کلیساهای ارمنی خواهید شد. این کلیسا چندین بخش مختلف دارد که برج ناقوس، نمازخانه و اجاق دانیال اصلی‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها هستند.

1) برج ناقوس

احتمالا بیشترین چیزی که در کلیسای تبریز توجه‌تان را به خود جلب می‌کند، برج ناقوس است. این برج که تزئینات بصری بسیار زیادی دارد، روی ایوانی متصل بر دیوار جنوبی کلیسا واقع شده است.

برج ناقوس گنبدی هشت‌ضلعی و هرمی‌شکل دارد که با قرارگیری روی هشت ستون استوانه‌ای، جلوه‌ای بی‌نظیر به این بنا می‌بخشد. جنس ستون‌های استوانه‌ای از سنگ سرخ است. سرستون‌های زیبا، طاق مزیّن‌شده به تصویر فرشتگان و صلیبی که در آن نقوش برجسته‌ای از چند طاووس و فرشته دیده می‌شود، جذابیت بصری این سازه را تشکیل می‌دهند.

2) نمازخانه

دومین بخش کلیسای جلفا نمازخانه است که از نظر جذابیت‌های بصری قابل مقایسه با هیچ قسمت دیگری از این بنا نیست. تزئینات این بخش از کلیسا از مقرنس‌کاری‌ها، طاق‌نماها، نیم‌ستون‌ها و حجاری‌های سردر نمازخانه آغاز می‌شود. نقوش زیبای دایره‌‌شکلی هم در زیر نوک شیب سقف به چشم می‌خورد که گویا نمادی از خورشید است.

در اطراف پنجره‌های این نمازخانه می‌توان صحنه‌هایی از به صلیب‌کشیده‌شدن مسیح را مشاهده کرد. نمای بیرونی نمازخانه را هم کنده‌کاری موجود روی سنگ‌ها تشکیل می‌دهند که اگر با دقت آن‌ها را وارسی کنیم، به داستان‌هایی از اهورامزدا و سنت استفان می‌رسیم.

3) اجاق دانیال

در تالار متصل به دیوار شمالی کلیسا می‌توانید بخشی را با عنوان اجاق دانیال یا نمازخانه بوعوس پطروس بیابید. این بخش که نام خودش را از یکی از قدیسین معروف قرن 5 میلادی دارد، توسط یک دیوار از تالار جدا می‌شود. اجاق دانیال از بخش‌های متعددی همچون تالار اجتماعات و محل غسل تعمید تشکیل شده است.

داخل کلیسای سنت استپانوس چه چیز انتظارتان را می کشد؟

داخل کلیسای سنت استپانوس شاید به پای نقاشی‌های زیبا و تاریخی کلیسای وانک در اصفهان نرسد، اما تزئینات و نقاشی‌های حک‌شده بر سقف و دیوارهایش خودنمایی می‌کند. بخش درونی این بنا شمایلی صلیبی‌شکل دارد که از سه قسمت محراب، نمازخانه و ایوان تشیل می‌شود. 3 نمازگاه سنگی هم در داخل کلیسا وجود دارد که یکی از آن‌ها محراب اصلی و دوتای دیگر به عنوان محراب‌های فرعی شمالی و جنوبی نمازخانه شناخته می‌شوند.

نمای داخلی کلیسای سنت استپانوس

ساعت بازدید کلیسای سنت استپانوس

کلیسای تبریز در تمام ایام سال پذیرای گردشگران از سراسر دنیاست. البته این را باید درنظر داشته باشید که موقعیت جغرافیایی خاص این کلیسا موجب رقم‌زدن آب‌وهوایی متفاوت در فصول مختلف سال می‌شود. به همین دلیل ساعت فعالیت این کلیسا در فصل زمستان تغییر می‌کند. پس قبل از حضور در این مکان، از جزئیات دقیق ساعات بازدید کاملا مطمئن شوید.

• ساعت کار کلیسای سنت استپانوس: همه‌روزه از ساعت 9 صبح تا 7 شب

جاهای دیدنی نزدیک به کلیسای سنت استپانوس

جلفا از شهرهای مرزی ایران و ارمنستان است که به لطف داشتن جذابیت‌های گردشگری متعدد، می‌تواند یک مقصد جذاب و تازه برای سفرهای شما باشد. با بازدید از کلیسای جلفا دسترسی شما به بخش اعظمی از جاذبه‌های این شهر آسان‌تر می‌شود. در ادامه همراه ما باشید تا دیدنی‌های مهم جلفا را که فاصله کمی با کلیسا را دارند، به شما معرفی کنیم:

• آسیاب خرابه: همان‌طور که از نامش می‌توان حدس زد، آسیاب خرابه کلیسای سنت استپانوس آسیابی سنگی در روزگاران قدیم بوده که با چرخش حاصل از نیروی آب چشمه گندم را به آرد تبدیل می‌کرده است.
• کلیسای چوپان: این بنا کلیسایی قدیمی متعلق به قرن 16 میلادی است که چوپانان مسیحی برای نیایش و عبادت به آن مراجعه می‌کرده‌اند.
• قره کلیسا: قره کلیسا اولین کلیسای مهم جهان مسیحیت است که در تزئینات آن می‌توان ردپایی از داستان‌های شاهنامه را مشاهده کرد.
• کلیسای زور زور: زور زور، که نام اصلی آن کلیسای مریم مقدس بوده، کلیسایی ساده اما باارزش است که به دلیل قرارگیری در طبیعتی زیبا جلوه‌ای فوق‌العاده تماشایی دارد.

اگر برای چند روز سفر می‌کنید و فرصت کافی در اختیار دارید، پیشنهاد می‌کنیم در بازگشت، از جاهای دیدنی تبریز هم دیدن کنید.

تصویری از کلیسای زور زور

رستوران های نزدیک کلیسای سنت استپانوس

اگر بعد از سیاحت در بخش‌های مختلف کلیسای جلفا هوس امتحان‌کردن غذاهای سنتی آذری به سرتان زد، به بهترین رستوران های تبریز در این منطقه بروید. این رستوران‌ها علاوه بر سرو غذاهای سنتی، منویی متنوع از خوراک ایرانی و فرنگی را در اختیار مسافران و گردشگران قرار می‌دهند:

• رستوران دربار ارس
• رستوران گلستان سارایی
• رستوران بین‌المللی قفقاز

نزدیک ترین هتل ها و اقامتگاه ها به کلیسای سنت استپانوس

فاصله جلفا تا کلیسای سنت استپانوس بسیار کم است؛ بنابراین با اقامت در هتل‌های اطراف کلیسای جلفا دسترسی‌تان به این کلیسا و جاذبه‌های مهم اطراف آن هم آسان‌تر می‌شود. در ادامه می‌توانید فهرستی از بهترین هتل های تبریز مجاور کلیسای سنت استپانوس را مشاهده کنید:

• هتل امپریال ارس
• هتل آپارتمان ارس جلفا
• هتل خزر جلفا
• هتل آلتین ارس

کلیسای سنت استپانوس جلفا را ببینید!

اگر عکس کلیسای سنت استپانوس جلفا را در دنیای گوگل مشاهده کرده باشید، احتمالا می‌دانید که از چه شاهکار تاریخی بزرگی صحبت می‌کنیم. این مکان مقدس نه فقط از نظر تاریخی، که به دلایل هنری و جذابیت‌های بصری ارزش بارها دیدن را دارد؛ به‌همین‌دلیل برخی از گرشگرانی که با بلیط هواپیما تبریز به این شهر پرواز می‌کنند، تماشای این عبادتگاه را هم در برنامه سفر خود قرار می‌دهند.

ما در این مطلب تلاش کردیم تا معرفی بی‌نقصی از این مجموعه را با شما به اشتراک بگذاریم. شما نیز اگر تجربه بازدید از این موزه را داشته‌اید، می‌توانید در بخش‌ها کامنت‌ها برای خوانندگان دیگر بنویسید.

سوالات متداول:

1.کلیسای سنت استپانوس در کدام کشور است؟

کلیسای استپانوس مقدس یا سنت استپانوس داخل کشور ایران، در همسایگی آذربایجان قرار دارد.

2. از تبریز تا کلیسای سنت استپانوس چقدر راه است؟

از تبریز تا این مکان مقدس حدود 230 کیلومتر راه است. این مسیر با خودرو در عرض 3.5 ساعت طی می‌شود.