تخت سلیمان تکاب؛ راوی باستانی شمال غرب ایران

تخت سلیمان جایی است که شما را به گذشته باستانی و پررمزوراز ایران می‌برد؛ منطقه‌ای گردشگری در آذربایجان غربی که با قدمتی طولانی و داستان‌های اسرارآمیزی که در دل خود پنهان کرده، یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی برجای‌مانده از ایران باستان است. اگر می‌خواهید بدانید چرا تخت سلیمان تکاب از چنین اهمیتی برخوردار شده و چه عجایب و رموزی در بطن آن وجود دارد، تا انتهای این مقاله با ما همراه شوید.

تخت سلیمان کجاست؟

تخت سلیمان به عنوان یکی از مهم‌ترین گنجینه‌های تاریخ ایران باستان، یکی از ۹ اثر باستانی ایران به شمار می‌رود که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. این مجموعه تاریخی در استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب و در بخش تخت سلیمان قرار دارد.

تخت سلیمان را می‌توان در اصل یک «شهر – قلعه» دانست که در دوران پیش از اسلام به عنوان بزرگ‌ترین مرکز آموزشی، اجتماعی، مذهبی و عبادتگاه مهم ایرانیان شناخته می‌شد. از این رو برای تمدن‌ها و حکومت‌های ایرانی قبل از ورود اسلام، اهمیت به‌سزایی داشت؛ به گونه‌ای که هر یک از تمدن‌های ایرانی مانند مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان این مجموعه را گرامی‌ می‌داشتند و به توسعه آن می‌پرداختند. از این رو تخت سلیمان تکاب نمایانگر شکوه و عظمت امپراتوری بزرگ ایران باستان و تمدن غنی ایرانی است. این مجموعه باستانی شگفت‌انگیز در قرن هفتم میلادی (سال ۶۲۴) در زمان ساسانیان و حمله هراکلیوس، امپراتور روم شرقی، به ایران تخریب شد. در ادامه درباره تاریخچه این مجموعه عظیم باستانی بیشتر می‌خوانیم.

موقعیت جغرافیایی تخت سلیمان روی نقشه گوگل

تاریخچه تخت سلیمان

درباره تاریخچه تخت سلیمان سخنان بسیار گفته شده است. کهن‌ترین شواهد باستان‌شناسی که از این منطقه به دست آمده، قدمت تخت سلیمان را به دوران پارینه‌سنگی میانه می‌رساند. نام این مجموعه در متون کهن بارها به شکل‌های مختلف به کار رفته است. این منطقه را به زبان پهلوی، «شیز» می‌نامیدند، یونانیان آن را «گنزکا»، اعراب آن را «جَنزَه»، مغولان آن را «ستوریق» و برخی متون دیگر پهلوی آن را «گنجک» می‌خواندند. جالب آنکه در شاهنامه فردوسی نیز به تخت سلیمان اشاره شده و با نام چیچست از آن یاد شده است. قدیمی‌ترین متنی که به این منطقه اشاره کرده، اوستا، کتاب مقدس زرتشتیان است که آن را چئی‌چست نامیده و این نام در اصل نام قدیمی دریاچه ارومیه بوده است.

تخت سلیمان به صورت یک شهر قلعه‌ای روی محلی که حدود ۲۰ متر از زمین‌های اطراف بلندتر بود، ساخته شد. این شهر باستانی با دیوار‌های بلند محصور شده و دارای یک حصار دفاعی مستحکم به طول ۱۱۲۰ متر و ۳۸ برج بوده است. تخت سلیمان دو دروازه در شمال و جنوب شرقی دارد که هر دو در دوران ساسانیان ساخته شده است.

شهر تخت سلیمان یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران در گذشته به شمار می‌رفت و برخی معتقدند این شهر همان «فره‌اسپه» پایتخت پادشاهی اشکانیان بوده است. در دوران اشکانیان، رومیان به قصد تصرف سرزمین ایران به آذربایجان حمله و شیز را محاصره کرد اما حرکت آنها بی‌نتیجه بود و سپاه پارت‌ها و مادها، رومی‌ها را به عقب راندند.

یکی از دلایل اهمیت این شهر به این موضوع برمی‌گردد که برخی از محققان اعتقاد دارند تخت سلیمان زادگاه زرتشت بوده است. از این رو اهمیت این منطقه در دوران ساسانیان که آیین زرتشتی را به عنوان دین رسمی کشور برگزیده بودند، دوچندان شد. اوج شکوه و آبادانی تخت سلیمان در این دوران رخ داد و یکی از اصلی‌ترین بناهای این مجموعه یعنی «آتشکده آذرگشسب» در این زمان ساخته شد.

در زمان ساسانیان شهر شیز یا تخت سلیمان سه بخش عمده داشت: تالارها و کاخ‌ها، خانه‌های مسکونی و آتشکده آذرگشسپ. وجود این آتشکده باعث حضور پیروان آیین زرتشتی در شهر تخت سلیمان و تبدیل شدن این مجموعه به محلی برای تربیت موبدان زرتشتی و گسترش آیین زرتشت شد.

تصویری از تخت سلیمان 

اهمیت تخت سلیمان زمانی بیشتر شد که خسرو پرویز در نبرد با امپراتوری روم شرقی، پیروز شد و آسیای صغیر را تحت حکومت خود درآورد. در این زمان او دستور داد «صلیب واقعی مسیحیان» را از اورشلیم به گنجک بیاورند و حتی دستور تخریب قبر عیسی مسیح در اورشلیم را صادر کرد.

اگرچه این اتفاق ظاهراً پیروزمندانه بود اما در نهایت آتش کینه رومیان را برانگیخت و باعث شد در نبردهای بعدی با روم شرقی، آنها به گنجک حمله کرده و این شهر مقدس زرتشتیان را با خاک یکسان کنند. شدت حمله رومیان به قدری زیاد بود که مورخ فرانسوی درباره آن نوشته است «حمله هراکلیوس چنان وحشت‌آور بود که خسروپرویز و لشکریانش همان لحظه از برابر سپاه روم فرار کردند. سپس هراکلیوس همه بناهای مذهبی گنجک و سه هزار منزل مسکونی اطراف آتشکده را به آتش کشید.»

پس از این ویرانی، تخت سلیمان دیگر آن رونق سابق را پیدا نکرد و بعد از ورود اسلام به ایران در اواخر حکومت ساسانیان، بیش از پیش از اهمیت آن کاسته شد. البته به نظر می‌رسد تا حدود قرن چهارم هجری هنوز معبد و آتشکده خود را حفظ کرده بود و پیروان آیین زرتشتی همچنان مناسک دینی خود را در این مکان به جای می‌آوردند. برخی منابع می‌گویند بعد از فتح منطقه آذربایجان، مردم این منطقه در برابر پذیرش اعتقادات اعراب ایستادگی کردند و در نهایت با فرمانده سپاه مسلمانان توافق کردند که هشتصد هزار درهم به او بپردازند و او نیز متعهد شود کسی را نمی‌کشد، به اسیری نمی‌گیرد، آتشکده را ویران نمی‌کند و از همه مهم‌تر اینکه اهالی شیز را از برگزاری آیین‌های زرتشتی و رقص و پایکوبی در روزهای عید بازنمی‌دارد.

در دوران پس از ورود اسلام به ایران، در دوره ایلخانان مغول بود که شکوه سابق تخت سلیمان تا حدودی احیا شد. در این دوران تخت سلیمان به عنوان کاخ شکار آباقاخان هولاکو که پادشاهی خوش‌گذران و اهل شکار بود، انتخاب و کاخ تابستانی او در این منظقه ساخته شد. او که هنرمندان بسیاری را از چین به ایران فراخوانده بود، ساخت کاخ را به این هنرمندان سپرد و از این رو حضور هنر چین در بناهای این دوره بسیار پررنگ است. کاشی‌های طلایی‌رنگی که براساس معماری چینی در ساخت کاخ تابستانی استفاده شده بود، هم‌اکنون در برخی از موزه‌های آلمان و ایران نگهداری می‌شود. به علاوه بناهایی همچون ایوان شرقی، ساختمان‌های هشت ضلعی و سالن شورا از جمله بناهایی هستند که در دوران ایلخانان به این مجموعه افزوده شد.

پس از سقوط ایلخانان، دوره رونق تخت سلیمان نیز به پایان رسید و به تدریج این منطقه متروکه شد. در نهایت در دوران پهلوی کاوشگران و باستان‌شناسان حفاری‌های علمی را در این منطقه آغاز کردند و پرده از اسرار این مجموعه باشکوه باستانی برداشتند.

جاهای دیدنی تخت سلیمان

شهر باستانی تخت سلیمان یکی از جاهای دیدنی ارومیه است که در بین گردشگران تاریخ‌دوست، شهرت زیادی دارد؛ اما خود این مجموعه نیز بخش‌های مختلفی را در خود جای داده که هر یک اسرار و جذابیت‌های منحصربه‌فردی دارند. در ادامه به بررسی هر جاذبه گردشگری می‌پردازیم.

آتشکده تخت سلیمان

آتشکده آذرگشسپ یا آذرگشنسپ یکی از اصلی‌ترین بخش‌های تخت سلیمان است که وجود آن باعث قداست بخشیدن به این مکان و تبدیل شدن تخت سلیمان به یک پایگاه مذهبی شده بود. این آتشکده یکی از سه آتشکده اصلی ایران باستان در زمان ساسانیان به شمار می‌آید. در این دوران سه آتشکده اصلی برای سه طبقه اصلی جامعه ایران یعنی موبدان، کشاورزان و ارتشتاران (شاهان و وزیران) وجود داشت. این سه آتشکده به ترتیب عبارتند از:

• آتش آسورنان (موبدان): آتشکده آذر فرنبغ در استان فارس
• آتش واستریوشان (کشاورزان): آتشکده آذر برزین‌مهر در استان خراسان رضوی
• آتش ارتشتاران (شاهان و وزیران): آتشکده آذرگُشَسپ در تخت سلیمان

نام این آتشکده، آذرگشسپ، به معنای آتش جهنده است و به دلیل اهمیت آن، شهر شیز یا تخت سلیمان از لحاظ مذهبی رونق بسیاری یافت. موبدان به این شهر آمدند و در آن سکونت گزیدند و شاهان ایرانی همواره در محل آتشکده حضور می‌یافتند. شاهان ساسانی در زمان‌های سختی به نیایش و عبادت در این آتشکده می‌پرداختند و نذورات بسیار به آتشکده هدیه می‌کردند. آتشکده تخت سلیمان نشانه اتحاد، هم‌بستگی و یگانگی آیین زرتشتی با حکومت مرکزی بود و نماد امپراتوری ساسانیان به شمار می‌رفت. جایگاه آتشکده آذرگشسپ نزد پادشاهان ساسانی به حدی بود که هر یک از آنها بعد از به تاج و تخت رسیدن، با پای پیاده به زیارت این آتشکده می‌رفتند و پس از جنگ‌ها نیز، بخشی از غنایم را به این آتشکده هدیه می‌کردند.

این آتشکده در حمله هراکلیوس به آتش کشیده شد و پس از آن بازسازی‌هایی در آن صورت گرفت؛ اما پس از ورود اسلام به ایران، از رونق آتشکده کاسته شد. مورخان قرن عرب که در قرن چهارم هجری (دهم میلادی) این آتشکده را دیدند، درباره آن نوشته‌اند:«آتش زرتشتیان در این آتشکده به سوی شرق و غرب شعله می‌کشد. بالای گنبد آتشکده یک سازه هلالی وجود دارد که طلسم این آتشکده محسوب می‌شود و فرماندهان سپاه عرب برای برداشتن آن تلاش کردند اما موفق نشدند. از شگفتی‌های این آتشکده این است که آتش آن بدون نیاز به خاکستر و چوب و... از هفتصد سال پیش روشن است.»

براساس شواهد به دست‌آمده از کاوش‌های باستانی، محققان معتقدند در دوران ایلخانان، پس از آنکه بخش‌های عظیمی از آتشکده رو به ویرانی رفته بود، در این منطقه مسجد باشکوهی به سبک معماری ساسانی ساخته شد. این مسجد نیز اکنون ویران شده است و تنها بخشی از کاشی‌ها و نماهای بیرونی آن باقی مانده است که در موزه‌های ایران نگهداری می‌شود.

تصویری از آتشکده تخت سلیمان

دریاچه تخت سلیمان

دریاچه تخت سلیمان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های تخت سلیمان به شمار می‌رود که رازهای زیادی را در خود نفهته دارد. این دریاچه به شکل یک بیضی نامنظم به طول ۱۲۰ متر و عرض ۸۰ متر در قسمت جنوبی قلعه قرار دارد. درباره عمق دریاچه تخت سلیمان اطلاعات دقیقی وجود ندارد؛ بیشتر کارشناسان بر روی عمق ۶۵ تا ۷۰ متری این دریاچه اتفاق‌نظر دارند؛ اما برخی دیگر عمق دریاچه را بیشتر می‌دانند و معتقدند به ۱۲۰ متر می‌رسد. گروه‌های آلمانی که اولین کاوش‌ها را در این منطقه انجام دادند، باور داشتند در مرکز دریاچه حفره‌ای به عمق ۱۱۲ متر وجود دارد.

این دریاچه مانند بسیاری از چشمه‌ها و دریاچه‌های این منطقه، از نوع جهنده و درزی است؛ به این معنا که آب از شکاف‌های سطح زمین راه خود را به بیرون باز می‌کند. آب دریاچه سبز رنگ بوده و با توجه به خصوصیات زمین‌شناختی منطقه، سرشار از رسوبات و مواد معدنی است و برای آشامیدن مناسب نیست. همچنین در این دریاچه هیچ موجود زنده‌ای زندگی نمی‌کند.

از سوی دیگر وجود انبوه مواد معدنی در آب باعث شده که طی هزاران سال، دورتادور محل خروج آب از زمین، دیواره‌های آهکی شکل بگیرد. در واقع املاح آبی که از زمین می‌جوشیده، به تدریج رسوب کرده و لبه‌های چشمه بالا آمده است. به این ترتیب پیرامون چشمه اولیه یک مخزن آهکی ایجاد شده که شکل امروزی دریاچه تخت سلیمان را به وجود آورده است. در اصل دریاچه تخت سلیمان از نگاه تخصصی، یک دریاچه نیست؛ چرا که هیچ آبی به آن وارد نمی‌شود بلکه این یک چشمه است که از دل زمین می‌جوشد اما طی سال‌ها به دلایلی که گفته شد، شکل ظاهری یک دریاچه را پیدا کرده است.

در دوران ساسانیان، هفت آبراهه در دیواره این دریاچه ایجاد شده بود که آب دریاچه را به بیرون و به سمت مزارع هدایت می‌کرد. اکنون تعداد این آبراهه‌ها، به دو عدد کاهش پیدا کرده است.

اگرچه شهرت این دریاچه به پای دیگر دریاچۀ مشهور استان، یعنی دریاچه ارومیه نمی‌رسد، اما نزد زرتشتیان اهمیت ویژه‌ای داشته و از دیرباز محلی مقدس تلقی می‌شده است؛ به گونه‌ای که بسیاری از مردم نذورات خود را به داخل آب این دریاچه می‌انداختند. این دریاچه محل شکل‌گیری افسانه‌ها و عجایب بسیاری نیز بوده است که در بخش بعدی به آنها اشاره خواهیم کرد.

عکسی از دریاچه تخت سلیمان

معبد آناهیتا تخت سلیمان

از آنجایی که بنای تخت سلیمان اساساً به شکل یک بیضی است، در دو نقطه کانونی این بیضی، کانون آب و کانون آتش قرار گرفته است. کانون آتش، همان آتشکده آذرگشسپ است و کانون آب، معبد آناهیتا. در واقع این بیضی مقدس اساس معماری مذهبی دوران ساسانیان محسوب می‌شود.

آناهیتا ایزدبانوی هدایت‌کننده و محافظ تمام آب‌های جهان است که از فره کیانی یا فره زرتشت حفاظت می‌کند. این ایزدبانو نه در ایران بلکه در بسیاری از نقاط جهان پرستندگان متعدد داشته است. برای ستایش و احترام به این ایزدبانو، معابد آناهیتا در چند نقطه از ایران من‌جمله معبد آناهیتا بیشاپور در شهر کازرون، معبد آناهیتا کنگاور در استان کرمانشاه، معبد هگمتانه همدان و تخت سلیمان ساخته شده است.

معبد آناهیتا در تخت سلیمان در ضلع شمال شرقی آتشکده قرار گرفته و شباهت‌های زیادی از لحاظ معماری بین این معبد و دیگر معابد آناهیتا در ایران دیده می‌شود. دیواره‌های بنای این معبد از سنگ‌های تراش‌خورده و صیقلی ساخته شده و رنگی خاکستری دارد که با رنگ قرمز بنای آتشکده در تضاد است. این معبد در اصل یک فضای مربعی‌شکل روباز با چهار ستون مستطیلی‌شکل و یک طاق آجری به سبک معماری ساسانی است که در ادامه به دالان‌های باریک منتهی می‌شود. در حیاط اصلی معبد یک حوض کم‌عمق وجود دارد که آب در آن جمع می‌شده است. در واقع آب چشمه تخت سلیمان از طریق چند کانال به قسمت پشتی معبد می‌رسید و سپس طی عبور از مسیرهای هفتگانه‌ای که برای کاهش تلاطم آب تعبیه می‌شد، جریان آب بسیار آرام و بی‌صدا به حوض اصلی راه پیدا می‌کرد. در اینجا به آب حوض مواد خوشبو و معطر می‌افزودند و به نیایش می‌پرداختند.

زندان تخت سلیمان

زندان تخت سلیمان در واقع تپه مرتفع مخروطی شکلی است که در نزدیکی مجموعه آتشکده و دریاچه قرار دارد. این تپه در کنار برخی تپه‌های دیگر این منطقه، هزاران سال پیش به دلیل رسوبات آهکی به‌جامانده از چشمه‌ها و دریاچه‌ها شکل گرفته است. ویژگی این تپه مخروطی این است که دهانه آن باز بوده و یک حفره بزرگ و بسیار عمیق در بالای آن وجود دارد. ارتفاع این تپه حدود ۱۰۰ متر است و عمق گودال درون آن به ۸۰ متر می‌رسد. قطر دهانه گودال نیز ۶۵ متر است. این تپه از هزاره یکم پیش از میلاد به عنوان مکانی مقدس و نیایشگاه شناخته می‌شد و در زمان ساسانیان نیز محلی برای انجام مراسم قربانی توسط موبدان زرتشتی بوده است.

سنگ اژدهای تخت سلیمان

سنگ اژدها یکی دیگر از جاهای دیدنی مجموعه تخت سلیمان محسوب می‌شود که در واقع یک حصار و دیواره سنگی به ارتفاع ۵/۱ تا ۲ متر و طول ۲۵۰ متر است. کارشناسان معتقدند این سنگ بزرگ مانند سایر تپه‌ها و سازه‌های طبیعی منطقه، به دلیل عبور آب پر از رسوبات این منطقه ایجاد شده و به دلیل رسوب آهک و املاح آب شکل گرفته است.

نمایی از سنگ اژدهای تخت سلیمان

موزه تخت سلیمان

موزه تخت سلیمان در یکی از ساختمان‌های مرمت‌شده مجموعه تخت سلیمان قرار دارد که از دوران ایلخانی به جا مانده است. این موزه روایتگر تاریخ و سرگذشت شهر باستانی شیز و آثار کشف‌شده طی کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه تخت سلیمان است. در این موزه شاهد ظروف سفالی، قطعات سنگی، پایه ستون‌ها و... خواهید بود.

آبشار تخت سلیمان

آبشار آب ملخ، در منطقه سمیرم در شهرستان اصفهان واقع شده و ارتباطی به منطقه تاریخی تخت سلیمان ارومیه ندارد؛ اما به‌دلیل وجود تخته‌سنگی که دو سمت دره را مانند پل به یکدیگر متصل می‌کند، به آبشار تخت سلیمان نیز شهرت یافته است.

کوه تخت سلیمان

در اطراف مجموعه تاریخی تخت سلیمان، منطقه‌ای کوهستانی نیز وجود دارد که چند قله کوتاه و بلند را در بر گرفته است. همان‌طور که گفتیم، کوه زندان سلیمان یکی از این قله‌هاست که در غرب این مجموعه قرار دارد.

کوه بلقیس هم از دیگر کوه های تخت سلیمان است که در حدفاصل استان‌های زنجان و آذربایجان غربی واقع شده و شامل دو قلۀ بلند به ارتفاع 3332 و 3320 متر است. این کوه که با نام تخت بلقیس نیز شناخته می‌شود، از مرتفع‌ترین قله‌های استان است که هرساله، کوهنوردان حرفه‌ای را به سمت خود جلب می‌کند. بااین‌حال، شاید برایتان جالب باشد که بدانید کوهی به نام کوه تخت سلیمان نیز وجود دارد که در استان مازندران واقع شده است.

عجایب تخت سلیمان

تخت سلیمان به واسطه شهرت و اهمیت خود، همواره در ذهن مردم منطقه جایگاه مهمی داشته و از این رو داستان‌ها و افسانه‌های متعددی درباره این مکان بین مردم رواج دارد. در این بخش می‌خواهیم به برخی از مهم‌ترین روایت‌ها و عجایبی که حکایت از اسرار تخت سلیمان دارد، اشاره کنیم.

اسرار دریاچه تخت سلیمان

دریاچه تخت سلیمان را می‌توان اسرارآمیزترین بخش این مجموعه باستانی دانست. از آنجایی که کاوش در اعماق این دریاچه به دلیل حجم بسیار زیاد رسوبات ممکن نیست، از این رو درباره منشأ این چشمه یا آنچه در اعماق این دریاچه وجود دارد، افسانه‌های زیادی گفته شده است. در ادامه برخی از این روایت‌های عجیب را با هم مرور می‌کنیم:

اولین روایت عجیب به منشأ دریاچه تخت سلیمان برمی‌گردد. بسیاری معتقدند جایی که چشمه تخت سلیمان از زمین می‌جوشد، در واقع جایی است که حضرت سلیمان (ع) عصای خود را به زمین کوبیده است. از شکافی که در اثر این ضربه به وجود آمده، آب جاری شده و پس از سال‌ها دریاچه تخت سلیمان شکل گرفته است.

دومین روایت درباره دیوها و جنیانی است که در این دریاچه مشغول به کار هستند. این افسانه نیز به حضرت سلیمان برمی‌گردد و می‌گوید زمانی که چشمه از دل زمین جوشید، حضرت سلیمان دستور داد چندین دیو و جن در اطراف چشمه کوره‌ها و آتش‌هایی ایجاد کنند تا آب چشمه گرم شود. این دیوها همچنان در حال فعالیت هستند و آب چشمه را گرم نگه می‌دارند. جالب آنکه دمای آب دریاچه در تمام طول سال ثابت است و بر اساس تحقیقات انجام شده، زمانی که آب از شکاف چشمه در عمق دریاچه خارج می‌شود، دمایی حدود ۴۰ درجه دارد اما دمای سطح دریاچه در حدود ۲۰ درجه ثابت است.

روایت سوم به گنجینه‌های مدفون در کف دریاچه اشاره دارد. ریشه این روایت به این باور برمی‌گردد که شاهان و اشراف ساسانی، نذورات، هدایا و غنایم جنگی خود را به درون دریاچه می‌انداختند و این یک رسم پابرجا بود. به علاوه ممکن است زمانی که این مجموعه با حمله رومی‌ها یا اعراب مواجه شد، موبدان تصمیم گرفته باشند گنجینه‌های عظیم آتشکده را به دریاچه بیندازند تا از دسترس مهاجمان در امان بماند. از سوی دیگر برخی معتقدند زمانی که برخی از جن‌ها و دیوهای تحت فرمان حضرت سلیمان با او مخالفت کردند، انگشتر جادویی سلیمان یا همان خاتم سلیمانی را از او دزدیدند و در درون دریاچه انداختند.

یک روایت عجیب دیگر درباره گنج کف دریاچه تخت سلیمان وجود جام مقدس در این دریاچه است. جام مقدس، همان جامی است که عیسی مسیح (ع) در آخرین شام خود با یارانش، از آن شراب نوشید. این جام مقدس هرگز پیدا نشد و برخی معتقدند ممکن است این جام از دریاچه تخت سلیمان سر در آورده باشد.

ناگفته نماند که به علت عمق زیاد دریاچه، وجود املاح و رسوبات بسیار زیاد، وجود آرسنیک در آب و فشار زیاد آب، امکان غواصی و کاوش در اعماق این دریاچه وجود ندارد. تیم‌های غواصی تاکنون تا عمق ۴۲ متری به درون دریاچه رفته‌اند و به علت وقوع حوادث مختلف نتوانسته‌اند غواصی را ادامه دهند. بررسی‌های این غواصان نشان می‌دهد در اعماق دریاچه اشيا مختلفی، همچون شمشیرهای قدیمی و برخی اشیاء فلزی دیگر در این دریاچه پیدا شده که امکان بررسی و خارج کردن آنها نیز وجود نداشته است.

تصویری از دریاچه تخت سلیمان

افسانه‌ آتشکده

افسانه‌های آتشکده در مقایسه با دریاچه بسیار کمتر است. در اساطیر ایرانی، کلمه آذرگشسپ را به معنای «آتش اسب نر» می‌دانند و علت نام‌گذاری این آتشکده به این نام را این چنین تفسیر می‌کنند: زمانی که کیخسرو قصد فتح بهمن دژ را داشت، ناگهان در نیمه روز با تاریکی‌ای مواجه شد که دیوها از طریق جادو آن را پدید آورده بودند. در این هنگام اهورامزدا به کمک وی آمد و آتشی از یال اسب او شعله‌ور شد که همه جا را روشن کرد. کیخسرو پس از پیروزی بر دیوها، برای ابراز قدردانی از این یاوری اهورایی، آتش یال اسبش را منطقه تخت سلیمان قرار داد و جایگاه آن آتش را آذرگشسپ نامید.

افسانه‌ سنگ اژدها

همانطور که پیش‌تر هم گفته شد سنگ اژدها یک حصار سنگی در مجموعه تخت سلیمان است. برخی معتقدند این سنگ در واقع اژدهایی بوده که به جنگ با سلیمان نبی پرداخته و بعد از اینکه سلیمان او را شکست می‌دهد، به شکل یک سنگ عظیم در می‌آید.

افسانه کوه زندان

علت شهرت این کوه میان‌تهی به کوه زندان در این باور افسانه‌ای نهفته است که برخی معتقدند حضرت سلیمان برای زندانی‌کردن دیوها و جنیانی که از فرمانش سرپیچی کرده بودند، این گودال عمیق را به وجود آورده و آنجا زندان دیوان و جنیان است؛ درحالی‌که امروزه می‌دانیم علت بروز این پدیده طبیعی، وجود گازهای زیرزمینی و نیاز به خروج آن‌ها از دهانه آتش‌فشان است. بنابراین، وجود دیو و جن داخل زندان تخت سلیمان افسانه‌ای بیش نیست.

عکسی از کوه زندان تخت سلیمان

داستان انرژی تخت سلیمان

یکی دیگر از ویژگی‌های اعجاب‌آور منطقه تخت سلیمان، موضوع انرژی این مکان و گردشگری انرژی است. در سال‌های اخیر نظریه گایا که به وجود حلقه‌های مختلف انرژی پیرامون کره زمین اشاره دارد، محبوبیت پیدا کرده است. بر اساس این نظریه، انرژی‌هایی که زمین را احاطه کرده‌اند در نقاط خاصی از کره زمین به اوج خود می‌رسد و محیط بیرونی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. جالب آنکه تخت سلیمان به عنوان یکی از این مکان‌ها شناخته می‌شود و گردشگران انرژی معتقدند اگر در برخی روزهای خاص در این مکان حضور داشته باشند می‌توانند از انرژی زمین بهره ببرند.

آب و هوای تخت سلیمان

از آنجایی که تخت سلیمان در استان آذربایجان غربی قرار گرفته است، پس چندان عجیب نیست که آب و هوای آن در فصول گرم سال، مطبوع و معتدل و در فصل‌های سرد آن برفی و سرد باشد. برای بازدید از تخت سلیمان بهترین زمان فصل بهار آن هم در اردیبهشت و خرداد است. در این زمان هم از مطبوع بودن هوا لذت خواهید برد و هم شاهد رویش انواع گیاهان و علف‌ها در دشت و صحرا خواهید بود.

آدرس تخت سلیمان تکاب و نحوه دسترسی

تخت سلیمان در استان آذربایجان غربی، ۴۵ کیلومتری شمال شرقی شهر تکاب، روستای نصرت آباد قرار دارد. موقعیت شهر تکاب به گونه‌ای است که با سه استان آذربایجان شرقی، زنجان و کردستان مرز مشترک دارد. بنابراین اگر بخواهید به این منطقه بروید، راه‌های مختلفی را می‌توانید انتخاب کنید.

فاصله تهران تا تخت سلیمان ۴۷۲ کیلومتر، فاصله زنجان تا تخت سلیمان ۱۴۶ کیلومتر و فاصله تبریز تا تخت سلیمان ۲۶۵ کیلومتر است. بنابراین زمانی که از تهران، زنجان یا تبریز به سمت تخت سلیمان حرکت کنید، سفر شما به ترتیب حدود ۵ ساعت، 1.5 ساعت و ۳ ساعت طول خواهد کشید.

اگر می‌خواهید از تهران به تخت سلیمان بروید، باید ابتدا به اسلامشهر رفته، سپس راهی ساوه، کبودرآهنگ، بیجار و در نهایت تکاب شوید.

بهترین هتل های اطراف تخت سلیمان

اگر قصد سفر به تکاب و بازدید از تخت سلیمان را دارید، باید بگوییم خوشبختانه امکانات اقامتی خوبی در این منطقه فراهم شده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

• هتل تخت سلیمان تکاب: این هتل یکی از مجموعه‌های اقامتی نسبتاً جدید است که در سال ۹۷ افتتاح شد و در ۴ طبقه، با ۲۲ اتاق و ۶۸ تخت‌خواب میزبان بازدیدکنندگان از تخت سلیمان است.
• اقامتگاه بوم گردی تخت سلیمان: این اقامتگاه یکی از شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین اقامتگاه‌های منطقه است که در روستای نصرت‌آباد و در ۵/۲ کیلومتری مجموعه تخت سلیمان قرار دارد. این مجموعه از دو ساختمان مجزای سنتی و غیرسنتی تشکیل شده و ظرفیت پذیرایی از ۱۳ مهمان را دارد.
• اقامتگاه بوم‌گردی آتر تکاب: این اقامتگاه بوم‌گردی نیز در روستای نصرت آباد قرار دارد و ۱۵ واحد اقامتی سنتی را در اختیار مسافران قرار می‌دهد. قدمت بخش سنتی این اقامتگاه به ۱۵۰ سال پیش برمی‌گردد.

تفریحات اطراف تخت سلیمان برای گردشگران

تخت سلیمان در منطقه‌ای بسیار خوش آب و هوا واقع شده است. بنابراین می‌توانید در حوالی این مجموعه در طبیعت اوقات خوشی را سپری کنید. به علاوه طبیعت کوهستانی منطقه می‌تواند یک تجربه کوهنوردی عالی را برای شما به ارمغان بیاورد. برای مثال کوه بلقیس در نزدیکی تخت سلیمان یکی از بهترین مقاصد کوهنوردی در این منطقه محسوب می‌شود. البته توجه داشته باشید که شنا و غواصی در دریاچه تخت سلیمان ممنوع است و به دلیل ویژگی‌های خاص آب و عمق زیاد دریاچه، افراد بسیاری در این دریاچه غرق شده‌اند.

سفر به آذربایجان غربی و بازدید از تخت سلیمان ارومیه

تخت سلیمان یکی از مهم‌ترین مراکز عبادی و اجتماعی ایران باستان بوده است که در دوران ساسانیان به دلیل ساخت آتشکده آذرگشسپ به یکی از بناهای اصلی مذهبی ایران تبدیل شد. این مجموعه بناهای مختلفی همچون آتشکده، معبد آناهیتا، دریاچه، تالارهای متعدد و ایوان‌ها، معبد آناهیتا و سازه‌های مربوط به دوره ایلخانان را در خود جای داده است. اگر قصد سفر به ارومیه و بازدید از تخت سلیمان تکاب را دارید، پیشنهاد ما سفر هوایی از نقاط مختلف ایران است. شما می‌توانید قیمت بلیط هواپیما ارومیه را از آژانس گردشگری تریپ چک کرده و ارزانترین بلیط هواپیما را خریداری کنید.

شما چه جاذبه‌های تاریخی دیگری در ایران می‌شناسید که سابقه باستانی داشته باشد؟ از کدام یک از جاذبه‌های تاریخی ایران دیدن کرده‌اید؟ حتما برای ما از تجربه‌های خود بنویسید.

سوالات متداول:

1. تخت سلیمان در کدام استان است ؟

مجموعه تاریخی تخت سلیمان در استان آذربایجان غربی، در شمال غرب ایران واقع شده است.

2. تخت سلیمان در کدام شهر است ؟

تخت سلیمان در شهر تکاب قرار دارد که سردترین شهر استان است. نام این شهر به زبان ترکی، تیکان‌تپه خوانده می‌شود.

3. دریاچه تخت سلیمان کجاست ؟

دریاچه یا سراب تخت سلیمان در جنوب شرق استان آذربایجان غربی واقع شده و با مرکز شهر تکاب، 45 کیلومتر فاصله دارد. این منطقه طبیعی جنوبی‌ترین جاذبه گردشگری مجموعه تخت سلیمان است. برای رفتن به دریاچه ی تخت سلیمان باید از استان تهران به سمت زنجان رفته و مسیر خود را به سمت بیجار و دندی ادامه دهید.